تحویلی نگری در تعریف دین، از دیدگاه دین پژوهان معاصر غرب (مطالعه ی پنج نظریه پرداز موثر)

به طور کل ی ، هیچ گستر ه ای از اندیش ه ، از دام تحویل ی نگری مصون نماندهاست. مطالعات دین نیز از این امر مستثنی نیس ت . این مقاله م ی کوشد این معضلرا در حوز ه ی تعریف دین بررسی نمای د . برای تبیین و توضیح این مطلب، تعاریفدینشناسان و اندیشمندانی مورد بررسی قرار م ی گیرد که در چارچوبمکتب های گوناگونی اندیشیدهاند. رودلف اتو که از طریق تحلیل شهودی،پدیدارشناختی و روانشناختی تجارب دین، امر مقد س را تعریف م ی کند درجنبههای ناعقلانی تجارب عرفانی دچار افراط م ی شود و نم ی تواند تعریفی فراگیرو شایسته ی پیچیدگی های دین ارائه ده د . الیاده مفهوم امر قدسی را بسطمی دهد و امر قدسی را مقابل امر دنیوی قرار م ی دهد، اما او نیز نمیتواند تعریفیمنسجم و همگون ارائه ده د . جان هیک به این نتیجه م ی رسد که یافتن تعریفمشترک، که هم ه ی ادیان را دربرگیر د ، ممکن نیست و بنابراین به جای دین واح د ،از ادیان سخن می گوید و ویژگیهای شایع ادیان را برمیشمارد. ویتگنشتاین دینرا نهادی نظا م مند نمی داند و به جای دی ن ، از عمل دینی سخن م ی گوید و دین رابه عمل تحویل م ی دهد و خصایص عمل دینی را برم ی شمارد. تعریف پل تیل ی خ ازدین، انعکاس دو معنا از آن اس ت : دین در معنای عام ، امر ی غایی و در معنایخاص، وجهی از روح بشر اس ت . با فرادیدگاه م ی توان از تحوی ل ینگری تا حدیمصون ماند . این امر از طریق رهیافت میا ن رشتهای فراهم م ی شود . فرادیدگاه ورهیافت میان رشتهای ادعای کمال ندارن د ، اما م ی توانند به کامل شدن گام به گامتعاریف دین از طریق یک فرآیند سیستمیک و پویا کمک کنند.