گزینش لاین های جو متحمل به خشکی انتهای فصل بر اساس پایداری عملکرد دانه و شاخص های تحمل به تنش

برای غلبه بر نیاز روزافزون تولید محصولات کشاورزی در سناریوهای اقلیمی آینده، موثرترین و اقتصادی­ترین رویکرد، اصلاح ارقام با تحمل به خشکی بالا است. به­منظور انتخاب لاین­های متحمل به خشکی در جو، تعداد ۱۹ لاین امیدبخش جو به­همراه رقم شاهد گوهران در دو محیط نرمال و تنش خشکی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان جنوبی طی دو سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۸ انجام شد. مقایسه میانگین اثر محیط نشان داد که صفات تعداد روز تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه لاین­های مورد بررسی در سال اول به­طور معنی­داری با قرارگیری در شرایط تنش خشکی انتهای فصل کاهش یافت. نتایج حاصل از بررسی شاخص­های تحمل و حساسیت به تنش نشان داد که برای انتخاب ارقام و لاین­های جو در مناطقی که با تنش خشکی انتهای فصل مواجه می­شوند، می­توان به­ترتیب از شاخص­های YI، HM، STI و GMP استفاده کرد، اما در مناطقی که با تنش خشکی انتهای فصل مواجه نیستند، شاخص­های MP، STI، GMP و HM پیشنهاد می­شوند. بر این اساس، به­ترتیب لاین­های شماره ۲۰، ۱۱ و ۱۴ متحمل­ترین لاین­ها به تنش خشکی انتهای فصل در این آزمایش بودند. ارزیابی شاخص­­های پایداری و برآورد همبستگی آنها با عملکرد دانه لاین­های مورد مطالعه نیز نشان داد که عملکرد دانه با واریانس اثر متقابل ژنوتیپ و محیط (θ₍ᵢ₎) و ضریب رگسیون (b) همبستگی مثبت و معنی­دار و با آماره­های کانگ (KR) و تنارازو (NP(۲,۳)) همبستگی منفی و معنی­داری داشت. جمع­بندی نتایج بر اساس بیش­تر آماره­های پایداری مورد بررسی نشان داد که لاین­های ۲۰، ۱۴ و ۸، لاین­های پرمحصول و پایدار برای کشت تحت هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی انتهای فصل بودند.

Keywords:

آماره های پارامتری و ناپارامتری , بهره وری , تجزیه خوشه ای , صفات زراعی , همبستگی