قبض و بسط گفتمانی اندیشه «رواداری دینی» در تصوف اسلامی (تا سده هشتم)

هاتف سیاه کوهیان

قبض و بسط گفتمانی اندیشه «رواداری دینی» در تصوف اسلامی (تا سده هشتم)

Publish place: Journal of mystical literature adabiat erfani، Vol: 14، Issue: 30

Publish Year: 1401

نوع سند: مقاله ژورنالی

زبان: Persian

This Paper With 32 Page And PDF Format Ready To Download

دریافت فایل کامل Paper

Certificate
من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

https://civilica.com/doc/1609203

شناسه ملی سند علمی:

JR_JMLK-14-30_005

تاریخ نمایه سازی: 6 اسفند 1401

Abstract:

نوسانات گفتمانی اندیشه «رواداری دینی» در دورههای مختلف تصوف تاثیر مستقیم و غیرمستقیم شرایط اجتماعی و سیاسی این دورهها را بر قبض و بسط این رویکرد در آثار صوفیه نشان میدهد. این مقاله در چهارچوب نظریه فوکو و با لحاظ ارتباط دوسویه میان استراتژیهای قدرت و ایدئولوژیهای حاکم بر جامعه، اندیشه رواداری دینی را نزد صوفیان مسلمان دارای سرشتی گفتمانی و مرتبط با اراده سیاسی حاکمان فرض کرده و آن را در بستر تحولات سیاسی و اجتماعی دورههای تاریخی بررسی کرده است. مطالعات نشان می دهد که گفتمان رواداری دینی در آثار صوفیه تا پایان قرن ششم علی رغم گسترشی که در عصر آلبویه و سلجوقی داشته، همواره به دلیل ماهیت دینی حکومتها (کنترل نهاد سیاست توسط نهاد دین) و هژمونی پایدار گفتمان فقه، کمابیش با چالشهای عقیدتی روبه رو بوده است. اما در قرن هفتم روی کار آمدن حاکمان سکولار مغول و سیاست تساهل دینی آنها از یک سو، و حذف متشرعه از عرصه قدرت سیاسی از سوی دیگر، زمینه گسترش گفتمان رواداری دینی را به نحو مطلوبی برای صوفیه فراهم ساخته است. هدف این مقاله بررسی گفتمان «رواداری دینی» در تصوف اسلامی با توجه به تحولات سیاسی و اجتماعی دورههای تاریخی تا سده هشتم است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.

Keywords:

رواداری دینی , گفتمان تصوف , گفتمان فقه , میشل فوکو

Authors

هاتف سیاه کوهیان

استادیار گروه ادیان و عرفان، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :

ابراهیم، حسن (۱۹۶۴م). تاریخالاسلام السیاسی، قاهره: مکتبه النهضه المصریه ...
ابنعربی، محیالدین (۱۳۷۸). ترجمانالاشواق. به تصحیح رینولد آلین نیکلسون، تهران: ...
ابوالمعالی، محمد بن نعمت بن عبیدالله (۱۳۷۶). بیانالادیان، به کوشش ...
احمدوند، عباس و زهرا امیری (۱۳۹۰) «حیات سیاسی و اجتماعی ...
احمدوند، ولیمحمد (۱۳۹۹). «بررسی رابطه تسامح و قدرت سیاسی در ...
اشپولر، برتولد (۱۳۵۱). تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، ...
بویل، جی (۱۳۷۹). تاریخ ایران، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی ...
بیانی، شیرین (۱۳۸۶). مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: ...
پرگاری، صالح و سید مرتضی حسینی (۱۳۸۹). «تصوف و پیامدهای ...
پویا، مریم (۱۳۹۴). تاریخ اسلام در حوزه اقیانوس هند و ...
جوینی، علاءالدین عطاملک (۱۳۹۱). تاریخ جهانگشا، به تصحیح محمد قزوینی، ...
حلاج، حسین بن منصور (۲۰۰۲م). دیوان الحلاج، به تصحیح محمدباسل ...
حیدری، مهدی (۱۳۹۲). «تساهل و مدارا در تصوف اسلامی»، ادیان ...
خواندمیر، غیاثالدین(۱۳۸۰). تاریخ حبیبالسیر، به اهتمام محمود دبیرسیاقی، جلد۳، چاپ ...
خوشحال، طاهره و عبدالناصر نظریانی (۱۳۸۶). «اثرگذاری تحول اجتماعی و ...
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (۱۳۷۹). میشل فوکو، مترجم حسین ...
راوندی، محمدبنعلی (۱۳۸۶). راحه الصدور و آیه السرور، به تصحیح ...
رشیدالدین، فضلالله (۱۳۷۳). جامع التواریخ، به تصحیح محمد روشن و ...
رشیدوو، پی، نن (۱۳۶۸). سقوط بغداد و حکمروایی مغولان در ...
روحانی،کمال و دیگران (۱۳۹۶). «بررسی و مقایسه تساهل و تسامح ...
زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۷۲). پله پله تا ملاقات خدا، چاپ ۵، ...
زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۷۹). جستجو در تصوف ایران، تهران: امیر کبیر ...
زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۸۳). «تصوف و عرفان در اسلام»، مجموعه مقالات ...
ژاندرون، ژولی سادا (۱۳۷۸). تساهل در تاریخ اندیشه غرب، ترجمه ...
ساندرز، ج .ج (۱۳۶۳). تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، ...
شبستری، شیخ محمود (۱۳۸۲). گلشن راز، به تصحیح محمد حماصیان، ...
شبستری، شیخ محمود (۱۳۷۱). مجموعه آثار شیخ محمود شبستری، به ...
شریف، میانمحمد (۱۳۶۲). تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه نصرالله پورجوادی، ...
شفیعیکدکنی، محمدرضا (۱۳۸۸). نوشته بر دریا: از میراث ابوسعید ابوالخیر، ...
شیرانی، محمد و ناصر جدیدی و فیضالله بوشاسبگوشه (۱۳۹۶). «بررسی ...
ضیمران، محمد (۱۳۸۱). میشل فوکو: دانش و قدرت، تهران: هرمس ...
طبری، محمد بن جریر (۱۳۷۵). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ...
عبادی، مهدی (۱۳۸۷). «تاملی در تسامح مذهبی مغولان در ایران»، ...
عطار نیشابوری، فریدالدین (۱۹۰۵م). تذکرهالاولیاء، به تصحیح نیکلسون، جلد۱و۲، لیدن: ...
عینالقضاه همدانی (۱۳۷۷). نامهها، به اهتمام علینقی منزوی و عفیف ...
عینالقضاه همدانی (۱۳۷۳). تمهیدات. به تصحیح و تحشیه و تعلیق ...
غنی، قاسم (۱۳۷۵). تاریخ تصوف در اسلام، جلد ۲، چاپ ...
فتحعلی، محمود (۱۳۷۸). تساهل و تسامح اخلاقی، دینی، سیاسی. قم: ...
فتوحی، محمود (۱۳۹۲). «تعامل مولانا جلالالدین بلخی با نهادهای سیاسی ...
فروزانفر، بدیعالزمان (۱۳۶۷). شرح مثنوی شریف، جلد۳، چاپ ۱، تهران: ...
فلاح، مرتضی (۱۳۸۷). «رواداری، گذشت و بردباری در مثنوی مولوی»، ...
فولادوند، عزتالله (۱۳۷۶). خرد در سیاست، تهران: طرح نو ...
کربن، هانری (۱۳۷۵). روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ...
گروسه، رنه (۱۳۵۳). امپراطوری صحرانوردان، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران: ترجمه ...
لمبتن، آن کاترین سوینفورد (۱۳۸۲). تداوم و تحول در تاریخ ...
لویزن، لئونارد (۱۳۷۹). شیخ محمود شبستری فراسوی ایمان و کفر، ...
مایر، فریتس (۱۳۷۸). ابوسعید ابوالخیر از حقیقت تا افسانه، ترجمه ...
ماسینیون، لویی (۱۳۸۳). مصائب حلاج، ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، تهران: ...
محمد بن منور (۱۳۶۶). اسرارالتوحید، با مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی، ...
محمدی، رمضان و محمدباقر خزائیلی (۱۳۹۸). «جمعیت اخوانالصفا و اندیشه ...
مصاحب، غلامحسین (۱۳۸۱). دائرهالمعارف فارسی، تهران: امیرکبیر ...
ملویل، چارلز (۱۳۹۴). «سال فیل؛ رقابت مملوکان و مغولان در ...
مفتخری، حسین و محمدرضا بارانی و ناصر انطیقهچی (۱۳۹۱). «مدارای ...
مقدسی، مطهر بن طاهر (۱۳۷۴). آفرینش و تاریخ، ترجمه محمدرضا ...
مولوی بلخی، جلالالدین محمد (۱۳۷۵). مثنوی معنوی، بهتصحیح نیکلسون، تهران: ...
مولوی بلخی، جلالالدین محمد (۱۳۸۶). فیه ما فیه، به تصحیح ...
مینوی، مجتبی (۱۳۶۳). احوال و اقوال خرقانی، چاپ ۳، تهران: ...
نسفی، عزیزالدین (۱۳۷۹). بیان التنزیل، به تصحیح سید علیاصغر میر ...
نسفی، عزیزالدین (۱۳۸۶). الانسان الکامل، به تصحیح ماریژان موله و ...
نسفی، عزیزالدین (۱۳۸۶). کشفالحقایق، به اهتمام احمد مهدوی دامغانی، ...
نصر اصفهانی، محمدرضا (۱۳۸۳). «وحدت ادیان و کثرتگرایی از نظر ...
نیکدار اصل، محمدحسین (۱۳۸۸). «تساهل و تسامح در دیوان حافظ»، ...
نیکوبخت، ناصر (۱۳۸۳). «عرفان اسلامی ، مکتب تسامح و تساهل»، ...
Oxford Advanced Learner's Dictionary of Current English (۱۹۹۸). Oxford University ...
Roux, Jean-Paul (۱۹۸۶). “La tolérance religieuse dans les Empires turco-mongols”, ...
Abul Ma'ali, M. (۱۹۹۷). Bayan ul-Adyan. Edited by M. Daneshpazhooh. ...
Ahmadvand, A. and Z. Amiri (۲۰۱۱) "Political and social life ...
Ahmadvand, W-M. (۱۳۹۹). "Investigation of the relationship between tolerance and ...
Ain al-Qudzah Hamdani (۱۹۹۸). Letters. Edited by A. Manzavi and ...
Ain al-Qudzah Hamdani (۱۹۷۳). Tamhidat. Edited by A. Osayran. Ch۴. ...
Attar Nishaburi, F. (۱۹۰۵). Tazkira-al-awlia. Nicholson's correction. C. ۱ and ...
Bayani, Sh. (۲۰۰۷). Mongols and patriarchal rule in Iran. Tehran: ...
Boyle, J. (۲۰۰۰). The history of Iran, from the arrival ...
Carbin, H. (۲۰۰۰). The relationship between the wisdom of illumination ...
Dreyfus, H. and P. Rabino (۲۰۰۰). Michel Foucault. Translated by ...
Ebadi, M. (۱۹۸۲). "Reflection on religious tolerance of Mongols in ...
Ebrahim, H. (۱۹۶۴). Political history of Islam. Cairo: Maktaba al-Nahdha ...
Fallah, M. (۲۰۰۷). "Tolerance, Forgiveness and Tolerance in Maulavi's Masnavi". ...
Fooladvand, E. (۲۰۰۱). Wisdom in politics. Tehran: New design ...
Forozanfar, B. (۱۹۸۸) Commentary on Masnavi Sharif. Vol. ۳. Tehran: ...
Fotuhi, M. (۲۰۱۳). "The interaction of Maulana Jalaluddin Balkhi with ...
Ghani, Q. (۱۹۷۵). History of Sufism in Islam. Tehran: Zovar ...
Grosse, R. (۱۹۷۸). The Empire of Sahara Nomads. Translated by ...
Hallaj, H. (۲۰۰۲). Hallaj Diwan. Edited by M. Bassel Ayoun ...
Heydari, M. (۲۰۱۲). "Tolerance and Tolerance in Islamic Sufism". Religions ...
Ibn-Arabi, M. (۱۹۹۹). Tarjuman al-Ashwaq. Edited by R. Alain Nicholson. ...
Jandron, J. (۱۹۹۹). Tolerance in the history of Western thought. ...
Jowayni, A. A. (۲۰۰۷). History of Jahanghosha To the correction ...
Khandmir, Gh. (۲۰۰۱). History of Habib Al-Sir. To the attention ...
Khoshhal, T. and A. Nazariani (۲۰۰۷). "The influence of the ...
Lambton, A-S. (۲۰۰۳). Continuity and evolution in the middle history ...
Levisen, L. (۲۰۰۰). Sheikh Mahmoud Shabastri beyond faith and disbelief. ...
Maghadsi, M. (۱۹۹۵). Creation and history. Translated by M. R. ...
Massinon, L. (۲۰۰۴). The sufferings of Hallaj. Translated by S. ...
Mayer, F. (۲۰۰۴). Abu Saeed Abul Khair from truth to ...
Melville, Ch. (۲۰۱۴). "The Year of the Elephant; The rivalry ...
Minowi, M. (۱۹۸۴). Kharqani's condition and words. Vol. ۳. Tehran: ...
Mohammadi, R. and M- B. Khazaili (۲۰۱۸). "Akhwan al-Safa community ...
Molavi Balkhi, J- M. (۱۹۹۶). Masnavi. Nicholson's correction. Tehran: Nahid ...
Molavi Balkhi, J- M .(۲۰۰۷). Fie Ma Fie. Corrected by ...
Muftakhari, H. M-R. Barani, and N. Antiqeh-chi (۲۰۱۱). "Religious and ...
Muhammad bin Muawwar (۱۹۸۷). Asrar al-Tawheed. Edited by M. R. ...
Musaheb, Gh. (۲۰۰۲). Persian encyclopedia. Tehran: Amir Kabir ...
Nasfi, A. (۲۰۰۰). Bayan al-Tanzil. Edited by S. A. A. ...
Nasfi, A. (۲۰۰۷). Al-insan- al-Kamil. Edited by Marijan Moule and ...
Nasfi, A. (۲۰۰۷). Kashf al-Haqaiqa. by Ahmad Mahdavi Damghani. Tehran: ...
Nasr Esfahani, M. (۲۰۰۴). "Religious unity and pluralism according to ...
Nikdar-e- asl, M-H. (۲۰۰۹). "Tolerance and Tolerance in Hafez's Court". ...
Nikoobakht, N. (۲۰۰۴). "Islamic mysticism, the school of tolerance and ...
Pargari, S. and S- M. Hosseini (۲۰۱۰). "Sufism and its ...
Pooya, M. (۲۰۱۵). History of Islam in the Indian Ocean ...
Rashidov, P. (۱۹۸۹). The fall of Baghdad and the rule ...
Rashiduddin, F. (۱۹۹۶). Jame al-Tawarikh. Edited by M. Roshan and ...
Ravandi, M. (۲۰۰۷). Rahat al-Sudor and Ayat al-Suror. Edited by ...
Rouhani, K. and others (۲۰۱۶). "Examination and comparison of Islamic ...
Saunders, J. J (۱۹۸۴). History of Mongol conquests. Translated by ...
Shabestri, M. (۲۰۰۳). Gulshan Raz. Corrected by M. Hamasian. Kerman: ...
Shabestri, M. (۱۹۹۲). The collection of Sheikh Mahmoud Shabastri's works. ...
Shafii-Kadkani, M. (۲۰۰۹). Written on the sea: from the legacy ...
Sharif, M- M. (۱۹۸۳). History of philosophy in Islam. Translated ...
Shirani, M. and N. Jadidi and F. Bushasb Gosheh (۲۰۱۶). ...
Spuler, B. (۱۹۷۲). Mongol history in Iran. Translated by M. ...
Tabari, M. (۱۹۹۷). Tabari. Translated by A. Payandeh. Tehran: Asatir ...
Torabi Faresani, S. and A. Bahadori (۲۰۱۰). "Religious policy of ...
Zarin Koob, A. (۱۹۹۳). Step by step until meeting God. ...
Zarin Koob, A. (۱۹۸۶). Search in Iranian Sufism. Tehran: Amir ...
Zarin Koob, A. (۲۰۰۴). "Sufism and mysticism in Islam". Collection ...
Zeimaran, M. (۲۰۰۲). Michel Foucault: Knowledge and Power. Tehran: Hermes ...

نمایش کامل مراجع