گونه شناسی تحلیلی تفریحات سلطنتی سلجوقیان ایران (۴۳۱ – ۵۹۰ ق/۱۰۴۰ – ۱۱۹۴ م)

سلجوقیان به­عنوان بنیانگذاران یکی از دیرپاترین و تاثیرگذارترین دودمان­های تاریخ میانه ایران، تا قبل از دستیابی به قدرت، در قامت جنگاوران قبیله­ای، تحت سیطره حکومت­های غالبا ترک­تبار بودند. آنان در این دوره نه­تنها با برخی از گونه­های تفریحی که نزد ترکان مرسوم بود، آشنایی داشتند، بلکه متناسب با نوع این تفریحات و وضعیت خود، برخی از این سرگرمی­ها را نیز انجام می­دادند. قدرت­یابی این قوم در ایران، شرایط مناسبی را برای بهره­مندی آنان از مزیت­های قدرت همچون کامرانی و خوشگذرانی فراهم کرد. پژوهش پیش­ رو تلاش دارد، با استفاده از روش تاریخی، به شناسایی و تحلیل تفریحات سلطنتی این عصر بپردازد. دستاوردهای تحقیق نشان می­دهد سران سلجوقی و سایر وابستگان به دربار این حکومت، با اتکا به سه مولفه قدرت، ثروت و فرهنگ غنی ایرانی اسلامی، به تلفیق گونه­های تفریحی سابق با تفریحات رایج در ایران پرداختند و از تمام ظرفیت­های تفریحاتی همچون شکار، طنزپردازی، سیر و سیاحت، اسب­دوانی، چوگان و شطرنج به­منظور نشاط­افزایی و شادی­آفرینی بهره بردند. میزان استقبال آنان از این تفریحات تحت تاثیر مولفه­هایی مانند علایق شخصی، ثبات یا ناپایداری دوره حکمرانی، ماهیت گونه­های تفریحی و مطابقت یا مغایرت این گونه­ها با عرف جامعه و احکام اسلام بود.

Keywords:

سلجوقیان ایران , شکار , شطرنج , تیراندازی , چوگان , تفریحات