تحلیل رمزگان شناسی داستان شیر و گاو در کلیله و دمنه نصرالله منشی

به باور بارت هر متنی از به هم بافته شدن پنج رمزگان برای ایجاد دلالت­های متنی شکل می­گیرد: رمزگان هرمنوتیکی، رمزگان معنایی، رمزگان کنشی، رمزگان نمادین و رمزگان فرهنگی (ارجاعی). با بازگشایی این رمزگان ها می­توان معنای درون متنی را دریافت کرد. در این مقاله باب شیر و گاو که مهم­ترین باب سیاسی و اجتماعی کلیله و دمنه است، براساس سه رمزگان هرمنوتیک، معنایی و کنشی از رمزگان­های پنج­گانه بارت بررسی و تحلیل شده است. دستاورد پژوهش ناظر براین است که این داستان با داشتن لایه معنایی و رمزگانی تودرتویی، قابلیت بررسی براساس الگوی رمزگان شناسی بارت را دارد. هر سه رمزگان از نظر میزان فراوانی کمترین اختلاف را دارند و این با نوع ادبیات تمثیلی که هر لایه با دیگر لایه­ها در ارتباط تنگاتنگ است، تناسب دارد و یک نشانه می­تواند با هر سه رمزگان تفسیر شود. رمزگان هرمنوتیک در این روایت به صورت هرمنوتیک اصلی، شامل گفتگوی رای و برهمن و هرمنوتیک فرعی، شامل تعلیق موقت و هرمنوتیک تاخیری است. میزان تعلیق­های موقت در این داستان بیشتر است و معماها در طول روایت رمزگشایی می­شود؛ رای به عنوان مخاطب خاص، مسیر داستان را از پیش تعیین می­کند و داستان با قطعیت گفتمان او پیش می­رود. در رمزگان معنایی، داستان شامل دلالت­های ضمنی است و میان عناصر داستان و کنش شخصیت­ها و جنبه نمادین آنها ارتباط معنادار وجود دارد. در رمزگان کنشی، روایت شامل یک پی­رفت اصلی، شامل گفتگوی آغازین رای و برهمن و همچنین پی­رفت­های فرعی است که در راستای بخش­های سه­گانه پی­رفت اصلی به کار رفته­اند و میان آنها رابطه اجمال و تفصیل برقرار است. مهم­ترین کنش­ها در این رمزگان، ترک و مرگ هستند که با فضای سیاسی داستان انطباق یافته­اند.

Keywords:

Barthes’ Codes , The Lion and the Cow , The Hermeneutic Code , The Semantic Code , The Proairetic Code