مدل یابی روابط ساختاری بین تجربه تروما با تجزیه پس از تروما در افراد دارای تجربه ترومای زلزله: نقش میانجی اجتناب تجربه ای

مقدمه: ترومای زلزله، طیف گسترده­ای از پیامدهای روان­شناختی گوناگون در مناطق آسیب دیده را به دنبال دارد. به علاوه نقش تجزیه پس از تروما- به عنوان یکی از پیامدهای تروما و عامل شکل دهنده مشکلات روان شناختی- هنوز ناشناخته باقی مانده است؛ از این رو، هدف از پژوهش حاضر مدل­یابی روابط ساختاری بین تجربه تروما با تجزیه پس از تروما با میانجی گری اجتناب تجربه ای بود. روش کار: روش پژوهش همبستگی با استفاده از تحلیل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش شامل افراد دارای تجربه ترومای زلزله ساکن منطقه کرمانشاه (شهر سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی) بودند که از بین آنها تعداد ۳۲۳ نفر با لحاظ نمودن ملاک های ورود و خروج به صورت نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارتنداز: پرسشنامه شدت مواجهه تروماتیک، پرسش­نامه­ی تجربه­ی گسستگی بعد از تروما و پرسشنامه پذیرش و عمل- نسخه دوم. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری  در نرم افزار SPSS نسخه ۲۴ و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مدل آزمون شده از برازش مناسبی برخوردار است. همچنین نتایج ماتریس همبستگی نشان داد که میزان رابطه بین شدت تجربه تروما با تجزیه پس از تروما (۱۷/۰) و اجتناب تجربه ای (۲۰/۰) در سطح ۰۱/۰ معنی دار است و میزان رابطه بین اجتناب تجربه ای و تجزیه پس از تروما نیز ۲۳/۰ است که این رابطه در سطح ۰۱/۰ معنی دار می باشد. به علاوه نتایج اثر مستقیم و غیرمستقیم متغیرها در مدل نشان داد که مسیر مستقیم متغیر شدت تجربه تروما به متغیر تجزیه پس از تروما معنی­دار نیست (۷۲۹/۱ t= ،۱۷/۰= β)، مسیر مستقیم متغیر اجتناب تجربه­ای به متغیر تجزیه پس از تروما معنی­دار است (۴۶۶/۲ t= ،۱۵۱/۰= β) و مسیر مستقیم متغیر تجربه تروما به متغیر اجتناب تجربه­ای معنی­دار است (۰۶۳/۳ t= ،۳۱۵/۰= β). همچنین اثر غیرمستقیم متغیر تجربه تروما بر متغیر تجزیه پس از تروما از طریق اجتناب تجربه­ای معنی­دار است (۰۵/۰p< ،۰۹۶/۰= b). نتیجه گیری: در نظر گرفتن اجتناب تجربه ای به عنوان میانجی رابطه بین شدت تجربه تروما (زلزله) و تجزیه پس از تروما، می تواند به روشن سازی و تبیین بیشتر نقش تجزیه پس از تروما - به عنوان مکانیسم شکل دهنده بسیاری از مشکلات روان شناختی- کمک کند.

Keywords:

Severity of trauma experience , Peritraumatic dissociation , experiential avoidance , earthquake trauma. , شدت تجربه تروما , تجزیه پس از تروما , اجتناب تجربه ای , ترومای زلزله.