یک آیه، یک برداشت

مسئولیت پذیری و پاسخگویی اجتماعی « انا عرضنا الامانه علی السماوات والارض والجبال فابین ان یحملنها واشفقن منها وحملها الانسان ۖ انه کان ظلوما جهولا » "ما امانت را بر آسمان ها و زمین و کوه ها عرضه کردیم پس از برداشتن آن سرباز زدند و از آن هراسناک شدند ولی انسان آن را برداشت راستی او ستمگری نادان بود."        (سوره مبارکه احزاب ، آیه ۷۲) آیه شریفه فوق بیان می دارد که "ازجمله ویژگی های اخلاقی انسان ها، مسئولیت پذیری و پاسخگویی می باشد." موضوع مسئولیت پذیری و پاسخگویی در دیدگاه امام علی (ع) نیز از اهمیت و جایگاهی بس والا برخوردار است. آن حضرت بارها در سخنان و نامه های خود، بدین امر اشاره کرده اند. امیر مومنان علی (ع) می فرمایند: مدیریت امانتی است که باید در حفظ آن کوشا بوده و در برابر آن پاسخگو بود. این پاسخگویی بیانگر وفاداری به تعهد و مسئولیتی است که پذیرفته اید؛ بنابراین بر پایه نظریه های امر الهی، اخلاق وابسته به خداوند است. خداوند خاستگاه هنجارها، تعهدات و مسئولیت های اخلاقی انسان است. معیار مسئولیت، فرمان یا اراده خداوند است. افعال انسان هیچ اقتضایی به خوبی و بدی ندارند. معیار داوری های اخلاق درباره مسئولیت های انسان ها نسبت به یکدیگر به یک اصل واحد برمی گردد و آن هم تطابق یا عدم تطابق بر اراده یا امر الهی است. راه کشف مسئولیت های انسان نیز اطلاع از نهی و تجویز خداوند است. مسئولیت پذیری از چنان اهمیتی برخوردار است که در بسیاری از تفاسیر از امانت الهی، به همان تعهد و قبول مسئولیت یادشده است و علت اینکه این امانت عظیم، به انسان سپرده شده این بود که او این قابلیت را داشت و می توانست ولایت الهی را پذیرا گردد؛ یعنی در جاده عبودیت و کمال به سوی معبود لایزال سیر کند؛ بنابراین اگر آموزه های قرآن کریم را از جهت برخورد آفریدگار هستی با انسان ها موردبررسی قرار دهیم، متوجه تاکیدات آن بر مفاهیمی همچون تعهد، پاسخگویی و مسئولیت پذیری خواهیم شد. خداوند متعال در سطحی گسترده تر بر لزوم توجه به مسئولیت ها به میزان ویژگی مسئولیت پذیری افراد و سپردن مسئولیت ها بر این اساس تاکید نموده است. بنابراین با تدبر در احادیث و آیات قران کریم روشن می گردد که پاسخگویی اجتماعی انسان ها در جامعه از طریق تلاش برای رفع نیازهای یکدیگر موضوعی حائز اهمیت بوده و ضرورت پرداختن به امر پاسخگویی اجتماعی بخصوص در حوزه سلامت جهت رفع نیازهای بهداشتی درمانی جامعه از اهمیتی چشمگیر برخوردار می باشد. ازاین رو تغییر در برنامه های آموزش پزشکی بر مبنای پاسخگویی به نیازهای جامعه ضروری بوده به نحوی که توانمندی های فارغ التحصیلان در شناسایی مشکلات بهداشتی درمانی جامعه و نحوه انجام مراقبت و حفظ سلامت مردم افزایش یابد.

Keywords:

سوره , احزاب , آیه ۷۲