مطالعه ارتباط مولفه های فرمی قالی ها و قالیچه های مناطق خراسان جنوبی و رضوی با هویت فرهنگی جوامع تولیدکننده آن

مطالعه "فرم"، در آثار و هنرهای مختلف، ملاحظات گونه­گونی را می­طلبد؛ فرم یک اثر هنری می­تواند در قالب­های پرشمار رسانه­ای و نیز بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، هستی متفاوتی را تجربه کند و همین مسئله فرایند موجودیت­یافتن فرم را در هنرهای زیبا و کاربردی از یکدیگر متمایز می­کند. در این میان، به نظر می­رسد مطالعه فرم در هنرهای کاربردی، بدون در نظر گرفتن بسترهای فرهنگی جوامع تولیدکننده، فرایندی ناقص است. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی و تحلیل نوع ارتباط اجزای فرمی قالی مناطق خراسان رضوی و جنوبی با بافتار و هویت فرهنگی جوامع تولیدکننده آن است که با هدف شناخت و تفسیر نوع تاثیرگذاری مولفه­های حاصل از مناسبات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی جوامع تولیدکننده قالی در این مناطق بر ویژگی­های فرمی محصول تولیدی انجام می­گیرد. نوع پژوهش توصیفی­ تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن با روش­های کتابخانه­ای و میدانی (مشاهده و مصاحبه) جمع­آوری شده­است. تجزیه­وتحلیل اطلاعات با استفاده از روش­های "کمی­سازی نوع سوم" و "تحلیل خوشه­ای" به­عنوان شیوه­هایی کارآمد در مطالعات فرهنگی انجام گرفته­است. نتایج این پژوهش ضمن ارائه تصویری روشن از نوع پراکنش و خوشه­بندی شاخصه­های فرمی قالی­های مورد مطالعه و نیز مولفه­های فرهنگی جوامع تولیدی این محصول، نوع ارتباط و جهت­گیری­های مختلف شاخصه­های فرمی قالی نسبت به هویت فرهنگی و سبک زندگی این جوامع را آشکار می­سازد؛ از جمله تاثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم شاخصه­ های فرمی قالی از سبک زندگی و بافتار فرهنگی، بویژه در جوامع تولیدی که وابستگی بیشتری به جغرافیا و محیط طبیعی دارند.

Keywords:

قالی ایران , سبک زندگی , هویت فرهنگی , هنر کاربردی , جغرافیا