مکان یابی مناطق مستعد احداث سدهای خاکی کوتاه (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بهشت آباد)

نیاز روزافزون به آب باعث گسترش روش های مختلف مدیریت منابع آب شده است. برخی از روش های سازه ای شامل احداث موانع در مسیر جریان های سطحی و ذخیره کردن آب می شود که سدهای خاکی در این دسته قرار می گیرند. کارایی و بهره وری یک سد خاکی به عوامل بسیاری بستگی دارد که مهم ترین آن ها، تعیین مناطق مناسب برای احداث این سدها است. این تحقیق با هدف توسعه یک سیستم پشتیبانی تصمیم بر مبنای تکنیک های RS و GIS و شناسایی و اولویت بندی مناطق مناسب احداث سدهای خاکی در زیرحوزه آبخیز بهشت آباد از حوزه آبخیز کارون شمالی، انجام شده است. به این منظور ابتدا مطالعات قبلی در این زمینه بررسی شد و معیارهای موثر در مکان یابی سد خاکی انتخاب شد. پس از انتخاب مجموعه معیارها، پرسشنامه مقایسات زوجی ساخته شد و در اختیار کارشناسان مرتبط قرار گرفت. سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به اولویت بندی و تعیین وزن نسبی این معیارها پرداخته شد. نقشه های مربوط به هر عامل، تهیه و استاندارد سازی شد؛ سپس وزن به دست آمده از روش AHP در آن اعمال شد. در نهایت نقشه حاصل با سه طبقه نامناسب، خوب و بسیار خوب برای احداث سد خاکی در منطقه تهیه شد. نتایج نشان می دهد معیار ژئومورفولوژی و زمین شناسی با کسب بیشترین وزن، اهمیت بیشتری در تعیین مکان مناسب جهت احداث سد خاکی دارد. این معیار خود از چهار زیرمعیار کارست، گسل، زمین لغزش و فرسایش ترکیب شده است. پس از این معیار به ترتیب توپوگرافی، دسترسی به منابع قرضه، کاربری اراضی، فاصله از منابع آب زیرزمینی، فاصله از جاده و عمق خاک در ترتیب اهمیت قرار گرفتند. همچنین مشخص شد که بیش از چهار کیلومتر از شبکه هیدرولوژی این آبخیز قابلیت بسیار خوبی برای احداث سدهای خاکی کوتاه در راستای مدیریت منابع آب دارد.

Keywords:

استان چهارمحال و بختیاری , تحلیل سلسله مراتبی , سیستم پشتیبانی تصمیم گیری (DSS) , منطق فازی , مدیریت منابع آب