بررسی و مقایسه مهمترین عوامل موثر بر مدیریت چرا از دو دیدگاه بهره برداران و کارشناسان در مراتع قشلاقی و ییلاقی طایفه شش بلوکی(مطالعه موردی: استان های فارس و بوشهر)

اعمال مدیریت چرا از دو دیدگاه کارشناسان و بهره­برداران بومی هر کدام به تنهایی تا کنون نا کارآمد بوده است. برای حل این مشکل، شناخت عوامل موثر بر مدیریت سنتی(بهره برداران عشایری) و مدیریت کارشناسی(فنی) چرا و مراتع به بهره برداری مطلوب از مرتع کمک می نماید. به منظور تعیین و اولویت بندی مهمترین عوامل موثر بر مدیریت چرا در زیست­بوم عشایر قشقایی(طایفه شش بلوکی) در سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵، اقدام به نمونه آماری به تعداد  ۴۰۵ خانوار(با استفاده از فرمول کوکران) از گروه بهره برداران عشایری و نیز ۴۵ نفر از گروه کارشناسان مطلع و خبره در زمینه کوچ و مدیریت چرای دام در استان های فارس و بوشهر شد. روش تحقیق، پیمایش توصیفی و تحلیلی و ابزار تحقیق پرسش نامه همراه با مصاحبه بود. در این تحقیق نظرات دو گروه آماری در قالب طیف (پنج گزینه ای) لیکرت جمع آوری شد و سپس از طریق آزمون های ناپارامتریک مانند مان ویتنی و کروسکال والیس مورد مقایسه آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که نظرات کارشناسان و بهره برداران در اولویت بندی عوامل موثر بر مولفه ها و زیر مولفه های مدیریت چرا در اکثر موارد، تفاوت معنی داری وجود دارد(۰۱/۰ p<). در برخی موارد، میزان اختلاف نظرات بین دو گروه پاسخگو ناچیز می باشد. از نتایج تلفیق دو دیدگاه کارشناسان و بهره برداران می توان عوامل موثر بر مولفه زمان چرا (کاهش بارندگی و خشکسالی های پی در پی، وقوع سرمای زودرس در ییلاق، وقوع گرمای زودرس در قشلاق، کافی بودن علوفه در مرتع، کمبود آب در مراتع قشلاقی)، مولفه پراکنش مکانی چرا (نقش چوپان در هدایت گله، چگونگی توزیع منابع آب در مرتع)، مولفه نوع و ترکیب دام (شرایط پستی و بلندی مرتع، فاصله از منابع آب، نوسانات اقلیمی و وقوع خشکسالی های پی در پی) و همچنین مولفه تعداد دام (معیشت بهره بردار، خشکسالی و نوسانات اقلیمی و میزان بارش های سال) را بر شمرد. به طور کلی بین نظرات کارشناسان در خصوص پاسخگویی به پرسش های تحقیق، همگنی بیشتری وجود دارد ولی بین نظرات بهره برداران(چه بین تیره ها و چه بین بنکوهای مختلف) همگنی کمتری وجود دارد.

Keywords:

عشایر , مدیریت چرا , کوچ , زمان چرا , پراکنش مکانی , طایفه شش بلوکی