نقش سازندهای زمین شناسی در بیابان زایی حوزه آبخیز مند

وجود سازندهای تخریب کننده کیفیت آب در مسیر رودخانه مند، یکی از شاخص ترین نمودهای افت کارآیی سرزمین (بیابانزائی) می باشد. وجود ۱۵ گنبد نمکی در این حوزه آبخیز تاثیر بسزایی بر نزول آب رودخانه های قره آغاج و فیروزآباد ، که از شاخه های اصلی رود مند هستند، دارد. بدین منظور و برای تعیین کیفیت آب رودخانه ها قبل و بعد از گنبدهای نمکی ، چشمه های نمکی و برخی سازندهای حاوی نمک نمونه گیری صورت گرفت و همچنین آمار کمی و کیفی ایستگاه های آب سنجی موجود در طول رودخانه ها نیز تهیه شد.نمونه ها در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفتند و پیراسنجه (پارامتر)های pH، EC، SAR، کاتیون ها و آنیون ها اندازه گیری شدند. همچنین با استفاده از آمار ایستگاه های آب سنجی موجود در حوضه، آمار طولانی مدت دبی روزانه استخراج و دبی های کلاسه مربوطه استخراج شد. برای مشخص شدن حدود تغییرات کیفیت آب در هر ایستگاه آب سنجی از دیاگرام ویل کوکس استفاده شد. برای بررسی تغییرات یونی آب در بازه های مختلف طولی رودخانه از مقادیر میانگین غلظت آنیون ها و کاتیون های عمده نیز بهره گرفته شد و در نهایت نقش هریک از سازندهای مذکور در تخریب کیفیت آب رود مند مشخص شد. نتایج حاصل از مطالعات زمین شناسی نشان داد که سه گنبد نمکی واقع در جنوب غرب شهرستان فیروزآباد از اصلی ترین علل شوری آب رودخانه فیروزآباد می باشد که بیشترین تاثیر را بر کیفیت آب رودخانه مند دارند. همچنین رودخانه شور خوراب که از چشمه های شور خارج شده از گنبد نمکی خوراب سرچشمه و وارد رودخانه فیروزآباد می شود نیز تاثیر بسزایی بر کاهش کیفیت آب دارد. در ادامه مسیر ورود آب شور رودخانه فیروز آباد به رود مند عامل اصلی شور شدن آن می باشد که با گذر آن از مجاورت گنبد نمکی خورموج در استان بوشهر، میزان شوری بسیار افزایش می یابد و درنهایت به خلیج فارس می ریزد.

Keywords:

بیابان زایی , شوری آب , گنبد نمکی , آبخیز مند