توصیف حرم و خادمان امام هشتم (ع) در مدایح رضوی دوره صفوی

اشعار فارسی در کنار تاثیرگذاری ادبی و ابلاغ پیام، از بعد فرهنگی و جامعه شناسی نیز حائز اهمیتند. با توجه به رسمی شدن مذهب شیعه از دوره صفویه، این حکومت از وجود بارگاه رضوی در ایران برای گسترش سیاست های مذهبی خود نیز بهره برد و شعرا را به سرودن مدایح مذهبی تشویق کرد. شعرای این دوره در ضمن مدح امام هشتم (ع)، اوضاع اجتماعی و بناها و رسوم زمانه را نیز بازتاب داده اند که از نظر تاریخ تطور شیعه در ادبیات فارسی حائز اهمیت است. در مدایح رضوی در دوره صفوی به برخی کیفیات حرم امام هشتم (ع) چون: کاشی کاری، عطرافشانی، روشنایی حرم، انواع خدمت های حرم رضوی و... اشاره شده که منطبق با مستندات تاریخی است. در این میان بیشترین مضمون مدایح رضوی درباره روشنایی و خوشبویی حرم مطهر است که با توجه به نیت واقفان و تعداد وقف نامه های رضوی برای تخصیص این دو امر در قرن های دهم تا دوازدهم، به طور کامل مطابقت دارد. کیفیت زیارت و توصیف زائران و حرم رضوی در این دوران بیش از همه در مدایح رضوی صائب تبریزی و اشرف مازندرانی بازتاب یافته است. با وجود این اشارات، شعرای این دوره در سرودن این اشعار بیشتر به کلیات همراه با تخیل و تصویرسازی توجه داشته اند و توصیفات جزیی درباره حرم رضوی کمتر در اشعار ایشان آمده است.

Keywords:

شعر آیینی , حرم رضوی , مدایح رضوی , صفویه