نقش ایرانیان در تاریخ علم قرائت تا قرن نهم هجری

پژوهش در زمینه نقش ملل مختلف در علوم اسلامی، به خصوص برای خود آن ملت، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ایرانیان در طول تاریخ اسلام، خدمات علمی زیادی به علوم مختلف اسلامی از قبیل حدیث، تفسیر، ادبیات عرب و... داشته اند. این مقاله به شیوه توصیفی - تحلیلی و با جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای در پی پاسخ به این سوال است که ایرانیان چه نقشی در علم قرائت و فرازونشیب های آن در طول نه قرن نخست (از صدر اسلام تا احیاء مجدد علم قرائت توسط ابن جزری، یک ونیم قرن پس از حمله مغول) داشته اند؟ پیشینه قرائت در ایران پیش از اسلام، اولین اساتید ایرانی قرائات قرآنی، پراکندگی جغرافیایی و بوم های اساتید ایرانی قرائت، حضور ایرانیان در میان قاریان هفت گانه، واکنش های دانشمندان ایرانی به انتخاب قرائات سبعه از سوی ابن مجاهد و پایه گذاری اختیار قرائات، از مواردی هستند که در این مقاله بررسی شده اند. در نهایت می توان چنین نتیجه گرفت که اگرچه قاریان ایرانی در مراحل اولیه شکل گیری قرائات، نقش خاصی نداشته اند اما در مراحل بعدی، از جمله از نظر وجود در میان قاریان هفت گانه، و رد یا توسعه نظریه قراء سبعه، شکوفا شده و حضور فعال و ثمربخشی داشته اند. همچنین، روحیه روشنفکرانه برخی ایرانیان آنان را از جمود بر قرائت یک قاری بازمی داشت بدین ترتیب رو به گزینش و «اختیار» از میان قرائات آوردند. در نهایت، پس از حمله مغول، محافل قرائت در ایران با افول شدیدی روبه رو شد و حدود یک ونیم قرن بعد، مجددا تلاش هایی برای احیای آن آغاز شد.

نقش ایرانیان در تاریخ علم قرائت تا قرن نهم هجری Keywords:

قرائت , تاریخ قرائات , ابن جزری , قاریان ایرانی , خدمات ایران به اسلام