بررسی ارتباط بین ضریب زبری با میزان برداشت و رسوب گذاری در خاک شخم خورده به کمک شبیه سازی باران در فلوم آزمایشگاهی

فرسایش خاک فرایندی است که تحت تاثیر زبری سطح (SSR) و بافت خاک، قرار می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین ضریب زبری با میزان برداشت و رسوب­گذاری در نمونه خاک شخم­خورده دیمزار مناطق کوهین، سرارود و گچساران به علت مستعد فرسایش بودن این خاک­ها پس از شخم، به کمک شبیه­سازی انجام شد. دو بارش (R۱ و R۲) با فاصله ۴ ساعت با شدت ۱۱۱ میلی­متر بر ساعت در فلوم آزمایشگاهی ۸/۵ مترمربعی با شیب ۱۲ درصد شبیه­سازی شد. برای تعیین تلفات خاک، رواناب خروجی با رسوب همراه جمع­آوری شد. همچنین قبل و بعد از هر بارش عکس برداری انجام و مدل­ رقومی ­ارتفاع با اندازه پیکسل دو میلی­متری تهیه و از آن، زبری­ سطحی ­خاک محاسبه و به سه طبقه (زبر، متوسط و نرم) تقسیم شد. تفاوت مدل­ رقومی ­ارتفاع (DOD) در قبل و بعد از هر بارش (R۰،R۱ و R۲) برای تعیین مقدار برداشت، رسوب­گذاری و نسبت­ تحویل ­رسوب (SDR) محاسبه شد و روند آن­ها با زبری بررسی شد. تلفات خاک در نمونه خاک گچساران در دو رویداد به ترتیب ۴۷۹۶ و ۳۹۰۹ گرم، کوهین ۳۴۶۵ و ۲۴۶۴ گرم و سرارود، ۲۶۷۹ و ۲۱۰۵ گرم اندازه­گیری شد. نسبت مقادیر برداشت به رسوب­گذاری در رویداد اول در خاک کوهین، سرارود و گچساران به ترتیب ۴/۵، ۳/۷ و ۸/۱ و در رویداد دوم به ترتیب ۲/۳، ۹/۱ و ۲/۱ برابر بوده­ است. مقدار SDR در بارش دوم در خاک کوهین، سرارود و گچساران به ترتیب ۴/۴، ۳/۶ و ۳/۲ برابر بیشتر از R۱ شده است. رابطه رگرسیونی مستقیم بین تلفات خاک و زبری، با ضریب تعیین، ۸۹/۰ (P<۰.۰۵) به ­دست آمد. درنهایت می­توان با تهیه DEM و رفع عدم قطعیت­ آن، مقادیر مطمئنی از برداشت و رسوب­گذاری را به دست آورد.فرسایش خاک فرایندی است که تحت تاثیر زبری سطح (SSR) و بافت خاک، قرار می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین ضریب زبری با میزان برداشت و رسوب­گذاری در نمونه خاک شخم­خورده دیمزار مناطق کوهین، سرارود و گچساران به علت مستعد فرسایش بودن این خاک­ها پس از شخم، به کمک شبیه­سازی انجام شد. دو بارش (R۱ و R۲) با فاصله ۴ ساعت با شدت ۱۱۱ میلی­متر بر ساعت در فلوم آزمایشگاهی ۸/۵ مترمربعی با شیب ۱۲ درصد شبیه­سازی شد. برای تعیین تلفات خاک، رواناب خروجی با رسوب همراه جمع­آوری شد. همچنین قبل و بعد از هر بارش عکس برداری انجام و مدل­ رقومی ­ارتفاع با اندازه پیکسل دو میلی­متری تهیه و از آن، زبری­ سطحی ­خاک محاسبه و به سه طبقه (زبر، متوسط و نرم) تقسیم شد. تفاوت مدل­ رقومی ­ارتفاع (DOD) در قبل و بعد از هر بارش (R۰،R۱ و R۲) برای تعیین مقدار برداشت، رسوب­گذاری و نسبت­ تحویل ­رسوب (SDR) محاسبه شد و روند آن­ها با زبری بررسی شد. تلفات خاک در نمونه خاک گچساران در دو رویداد به ترتیب ۴۷۹۶ و ۳۹۰۹ گرم، کوهین ۳۴۶۵ و ۲۴۶۴ گرم و سرارود، ۲۶۷۹ و ۲۱۰۵ گرم اندازه­گیری شد. نسبت مقادیر برداشت به رسوب­گذاری در رویداد اول در خاک کوهین، سرارود و گچساران به ترتیب ۴/۵، ۳/۷ و ۸/۱ و در رویداد دوم به ترتیب ۲/۳، ۹/۱ و ۲/۱ برابر بوده­ است. مقدار SDR در بارش دوم در خاک کوهین، سرارود و گچساران به ترتیب ۴/۴، ۳/۶ و ۳/۲ برابر بیشتر از R۱ شده است. رابطه رگرسیونی مستقیم بین تلفات خاک و زبری، با ضریب تعیین، ۸۹/۰ (P<۰.۰۵) به ­دست آمد. درنهایت می­توان با تهیه DEM و رفع عدم قطعیت­ آن، مقادیر مطمئنی از برداشت و رسوب­گذاری را به دست آورد.

بررسی ارتباط بین ضریب زبری با میزان برداشت و رسوب گذاری در خاک شخم خورده به کمک شبیه سازی باران در فلوم آزمایشگاهی Keywords:

fallow , Dryland , Index of DEM of difference , Photogrammetry , Sediment delivery ratio