تاثیر تغییرات آب و هوایی و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی آب بر اجتماعات فیتوپلانکتونی دریاچه سد ارس

اقلیم از عناصر مهم تاثیرگذار در عرصه محیط زیست است و مدیریت بهینه زیست بوم های آبی و خشکی بدون توجه به شرایط اقلیمی امکان­پذیر نیست. در دهه­های اخیر شکوفایی جلبکی اکوسیستم­های آبی رشد قابل توجهی داشته است. به نظر می­رسد این افزایش ناشی از تغییرات الگوهای آب و هوایی و تاثیر آن بر توزیع و فراوانی گونه های فیتوپلانکتونی است. از مهمترین اهداف پژوهش حاضر به عنوان پژوهشی گذشته نگر می توان به این موارد اشاره نمود: الف) تعیین جوامع غالب فیتوپلانکتونی و ارزیابی تغییرات الگوی پراکنش آنها در دریاچه سد ارس در سال­های ۱۳۸۷ و ۱۳۹۲؛ و ب) بررسی تاثیرعوامل هواشناسی و فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب بر رشد جمعیت فیتوپلانکتون­ها در دریاچه سد ارس. در این مطالعه، نمونه برداری به صورت فصلی و از سه ایستگاه ورودی سد، وسط دریاچه و خروجی سد انجام شد. در هر ایستگاه نمونه­هایی برای شناسایی و شمارش فیتوپلانکتون­ها و آنالیز فاکتورهای شیمیایی آب جمع­آوری شدند. داده­های ماهواره­ای از سنجنده MODIS دریافت شد و بر مبنای آن مقادیر کلروفیل a  به دست آمد. بالاترین میزان کلروفیل a در تابستان سال­های ۱۳۸۷ و ۱۳۹۲ به ترتیب با مقادیر ۷۱/۱۲ و ۱۰ (میلی­گرم بر مترمکعب) ثبت گردید. نتایج نشان داد که فراوانی فیتوپلانکتون­ها همبستگی بالایی با غلظت کلروفیل زیست بوم آبی دارد. نتایج آنالیز مولفه های اصلی و رگرسیون چندگانه نشان داد، دمای هوا بیشترین سهم را در تغییرات غلظت کلروفیل دارد. به طوریکه ضریب همبستگی بین میزان کلروفیل و دمای هوا ۷۲/۰ محاسبه گردید. همچنین نتایج نشان­دهنده تغییر الگوی جوامع فیتوپلانکتونی در منطقه بسوی غلبه نسبی سیانوباکتری­ها در تمام فصول سال ۱۳۹۲ نسبت به سال ۱۳۸۷ است. به نظر می رسد تغییرات الگوی دما و بارش منطقه را می توان از عوامل اصلی تاثیرگذار در ارتباط با این تغییر به شمار آورد.

Keywords:

climate change , phytoplankton , Harmful Algal Bloom , Cyanobacteria