اندیشه ترقی خواهی در روزنامه تربیت

اندیشه ترقی به عنوان یکی از مهم ترین مسائلی تاریخ معاصر ایران، ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول داشته است. مسئله اصلی این پژوهش این است که نظریه پردازان و کارگزاران روزنامه تربیت از اندیشه ترقی چه درکی داشتند و مطابق این تلقی چه نسبتی میان اندیشه ترقی و اصلاح ایران و سنت های تاریخی ایران برقرار نمودند؟ در این پژوهش با ابتناء بر روش تاریخی و رویکرد تحلیل اطلاعات سعی در پاسخگویی به پرسش مورد نظر با تکیه بر مطالب مندرج در جریده تربیت می گردد. بر اساس یافته های این پژوهش اندیشه ترقی به عنوان یکی از مهمترین بنیان های سازنده تمدن نوین غرب به زودی عالمگیر گردید و کشورهای عقب مانده نظیر ایران پس از آشنایی های مقدماتی با این اندیشه، تلاش در اخذ وجوه و عناصر آن نمودند. مهم ترین شاخصه اندیشه ترقی در ذهن ایرانیان بعد عملی ترقی بود که به گفتمان ترقی خواهی و اصلاح ایران نامبردار گردید و مهم ترین وجه آن در نزد ایرانیان علم گرایی بود و رشد و رونق ترقی ایران در گرو رشد و ترقی علوم دانسته می شد. نشریه تربیت به عنوان اولین روزنامه آزاد و غیردولتی در تاریخ ایران و نیز کارگزاران آن روزنامه از آنجا که شناخت نسبتا عمیق تری از ماهیت فکری و فلسفی اندیشه ترقی و تمدن نوین غرب داشتند، سعی در ارائه راهکار عملی جهت برون رفت از وضع انحطاط و گام نهادن در مسیر ترقی نمودند. تاکید آنها بیشتر مبتنی بر ترقی علمی بود و ترقی علمی در واقع پیش زمینه فراهم آمدن ترقی اجتماعی محسوب می گردید. در نظر این گروه تمدن نوظهور غرب ویژگی های مثبتی داشت که با سنن تاریخی ایران در تضاد نبود و معتقد بودند ایرانیان با اخذ این ویژگی ها می توانند خود را به قافله تمدن برسانند. روزنامه تربیت نقش به سزایی در رونق فکر ترقی خواهی و اصلاح ایران و برقراری پیوند میان تمدن جدید و سنن تاریخی ایران بر عهده داشت.

Keywords:

اندیشه ترقی , محمدحسین ذکاءالملک فروغی , روزنامه تربیت , قاجار