نقد جامعه شناختی مجموعه داستان کوتاه «خاطره های پراکنده» از گلی ترقی

نقد جامعه شناختی ادبیات رشته ای علمی است که در ابتدا، با محور قرار دادن محتوا، به استخراج مسائل اجتماعی از خلال آثار ادبی می پرداخت. در قرن بیستم، جورج لوکاچ، فیلسوف مجارستانی، تغییرات عمده ای در این شیوه ایجاد کرد. در روش ساخت گرایی تکوینی لوسین گلدمن، با تکیه بر آرای لوکاچ، شگردهای ادبی متن درکنار محتوای آن بررسی می شود و ساختارهای کلی اثر ادبی با ساختارهای اجتماعی که اثر در آن تکوین یافته، در تناظر قرار می گیرد. با توجه به اینکه حوزه پژوهش های موردنظر رمان بوده است، مقاله حاضر در نظر دارد با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد ساخت گرایی تکوینی، به سراغ داستان کوتاه برود و با مطالعه موردی مجموعه «خاطره های پراکنده» از گلی ترقی، چگونگی بازنمایی جامعه در جهان تخیلی یک مجموعه داستان کوتاه را بررسی کند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که اگرچه همه داستان های مجموعه در یک زمان اتفاق نمی افتد، اما کتاب تا حدودی، در محتوا و فرم، با رویدادهای جامعه ایران، پس از انقلاب و پس از جنگ تحمیلی، هماهنگ است و با بیان پیامدهای تعصب در دهه اول انقلاب و مدرنیته در دهه دوم، مخاطب را به طور ضمنی، به تکثرگرایی و دوری از تجمل گرایی دعوت می کند.

Keywords:

خاطره های پراکنده , داستان کوتاه , ساخت گرایی تکوینی , گلی ترقی , نقد جامعه شناختی ادبیات