تدوین مدل شش‎ضلعی تقلب مالی با رویکرد اسلامی: بررسی اهمیت و تعامل اجزا

تقلب با توجه به اثرهای زیان‎بار آن، از دیرباز مورد توجه جوامع مختلف بوده است. در این زمینه، مدل‎هایی مانند مثلث تقلب، لوزی تقلب و پنج‎ضلعی تقلب نیز در مباحث حسابداری و مالی مشاهده می‎شود که هر یک عواملی را در راستای شناسایی بهتر تقلب‎های مالی در نظر گرفته‎اند؛ اما تاکنون دین‎داری موردتوجه شایسته قرار نگرفته است. این پژوهش به‎صورت ترکیبی از روش‎های کمی و کیفی است. در پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل محتوای مدل‎های تقلب، مدل جدیدی تحت عنوان «شش‎ضلعی تقلب» ارائه شد که با رویکرد اسلامی، سازه دین‎داری را به مدل‎های تقلب‎های مالی می‎افزاید. در بخش کیفی با تحلیل محتوای منابع مرتبط با تقلب، ۱۴ عامل موثر در تقلب شناسایی شد. در بخش کمی نیز با استفاده از روش دلفی و کسب نظر ۱۴ نفر از خبرگان، ۶ عامل دارای اهمیت بالاتر از متوسط شناسایی و «شش‎ضلعی تقلب» ایجاد شد. یافته‎های پژوهش با کسب نظر خبرگان نشان داد که به ترتیب سازه‎های دین‎داری، توجیه، فرصت، فشار، استعداد فردی و راهبری شرکتی در کنترل تقلب‎های مالی دارای اهمیت است. در ادامه نیز با استفاده از فن دیمتل تعامل سازه‎های «شش‎ضلعی تقلب» مورد بررسی قرار گرفت. یافته‎های این بخش نیز با کسب نظر ۱۰ خبره نیز نشان داد که مدل «شش‎ضلعی تقلب» یک «فرایند تعاملی است» یعنی اجزای آن بر روی یکدیگر تاثیر داشته و با هم تعامل دارند. سازه دین‎داری در مدل «شش‎ضلعی تقلب» نیز بیشترین تاثیرگذاری و تعامل را نسبت به سایر سازه‎ها دارد و سازه فرصت، دارای بیشترین تاثیرپذیری است. درنتیجه، در راستای کنترل تقلب‎های مالی شایسته است که توجه بیشتری به ‎دین‎داری صورت گیرد.

Keywords:

تقلب , شش‎ضلعی تقلب , فساد مالی , اسلام , رویکرد اسلامی , دین‎داری.