توسعه یک سامانه تصمیم یار چند معیاره برای تخصیص منابع آب یک حوضه آبریز مطالعه موردی )سامانه انتقال آب مازندران-گلستان(

مدیریت منابع آب در حوضه های آبریز دارای ابعادی گسترده و پیچیده ای بوده که خصوصا برای تصمیم گیری جهت انتقال آب بین حوضه ها همواره با مسائل چالشی مانند اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مواجه است. در این پژوهش سامانه تصمیم­یار چندمعیاره جهت تخصیص منابع آب شرب، صنعت و کشاورزی برای انتقال آب از مازندران به گلستان توسعه یافته است. برنامه­ریزی منابع آب و تعیین آب مازاد قابل انتقال توسط مدل WEAP، تعیین ضرایب معیارهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فنی، منابع آب و زیست محیطی به کمک نرم افزار Expert Choice انجام و ارتباط بین موارد اشاره شده به کمک نرم افزار Excel صورت پذیرفت. سه گزینه انتقال آب شامل گزینه ۱) انتقال آب از بالادست اراضی زراعی با انتقال آب مازاد کانال چالوس، گزینه ۲) انتقال آب از بالادست اراضی زراعی بدون انتقال آب مازاد کانال چالوس، گزینه ۳) انتقال آب از پایین دست اراضی زراعی در کنار دریا تعریف و با کمک ارزیابی چندمعیاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تخصیص ۲/۸۲ میلیون مترمکعب برای شرب و ۵/۱۰ میلیون مترمکعب برای مصارف کشاورزی با معیارهای اقتصادی، اجتماعی، فنی، منابع آب و زیست محیطی گزینه بهینه برای انتقال آب از استان مازندران به استان گلستان بوده (گزینه ۲) و دارای بیشترین امتیاز در ارزیابی چندمعیاره معادل ۳۳/۷ می باشد. مدل تصمیم یار چندمعیاره براساس گزینه منتخب توسعه یافته، بگونه ای که امکان بررسی سناریوهای مختلف وجود داشته و می­تواند تصمیم گیرندگان و متولیان امر را در خصوص برنامه ریزی و تخصیص منابع آب در سطح حوضه یاری نماید. نتایج خروجی مدل نشان داد که در نظر گرفتن شاخص های اقتصادی به تنهایی نمی­تواند منجر به تصمیم درست در چگونگی تخصیص منابع آب و خصوصا انتقال آب از حوضه مبدا به حوضه مقصد باشد و علاوه بر ملاحظات اقتصادی می­بایست معیارهای اجتماعی، زیست محیطی، منابع آب و فنی را با بهره­گیری از ارزیابی چندمعیاره مد نظر قرار داد.

Keywords:

مدیریت منابع آب , انتقال آب بین حوضه ای , تخصیص منابع آب , تحلیل سلسله مراتبی , سامانه تصمیم یار چندمعیاره