بررسی ادله وحیانی بودن الفاظ قرآن ازدیدگاه مفسرین شیعه واهل سنت

از مسائلی که امروزه گاه و بیگاه در برخی نشریات مطرح می شود، مساله وحیانی یا غیروحیانی بودن الفاظ و کلمات قرآن است. پرسش بدین گونه مطرح می شود که آیا الفاظ و کلمات قرآن همچون محتوا و معانی آن از سوی خداوند وحی شده است و پیامبر هیچ گونه نقش و دخالتی در آن نداشته یا اینکه پدیده ای بشری و ساخته خود پیامبر است و به اصطلاح قالبهایی است که پیامبر تجربه باطنی خود را به وسیله آنها تعبیر کرده است؟ این پرسش در مورد متون مقدس مسیحیت نیز مطرح بوده است، اما انگیزه و همچنین سرنوشتی که این پرسش در مورد متون مقدس مسیحیت داشته با انگیزه و سرنوشت آن در مورد قرآن دو تفاوت عمده دارد: نخست اینکه پیشینه این سوال راجع به قرآن چنان که از نقل آن در »الاتقان« سیوطی و »البرهان »زرکشی فهمیده می شود به قرنها قبل بر می گردد و عاملی که باعث طرح این سوال و طرح نظریه غیروحیانی بودن الفاظ قرآن گردیده نیز یک امر درون دینی از قبیل فهم خاص از برخی آیات یا دیدگاه خاص نسبت به کلام الهی بوده است، چنان که پس از این خواهیم گفت، اما در مسیحیتنای پرسش اولا بسیار دیر مطرح شد و ثانیا انگیزه آن برخی ناسازگاری ها بود که متون مقدس با دستاوردهای علمی داشتند. و پیش از آن تقریبا اتفاق نظر بود براینکه متون مقدس هم از نظر لفظ و هم از نظر معنی وحی الهی است. تفاوت دیگر اینکه پرسش یادشدهگر چه در عالم مسیحیت دیر مطرح شد، اما خیلی زود پاسخش را پیدا کرد. پیشرفت علوم و تحقیقاتتاریخی که راجع به متون مقدس و چگونگی شکل گیری آن صورت گرفت به خوبی این واقعیت راآشکار کرد که متون مقدس، ساخته و پرداخته بشر، آن هم نه خود حضرت موسی و حضرت عیسی،بلکه افراد خاص از پیروان آنها بوده است که در زمانهای بسی متاخرتر از حیات آن بزرگواران پدیدآمده است، و آن تردیدی که در وحیانی بودن متون مقدس پدید آمده بود به سرعت تبدیل به رویکردنفی و انکار شد. اما در مورد قرآن، جریان بر عکس است یعنی از ابتدا که نظریه غیروحیانی بودنالفاظ قرآن مطرح شد، به عنوان یک نظر نادر و غریب شناخته شد، و هر چه زمان گذشت این نظریهبیش از گذشته مطرود و متروک شد، چه اینکه پیشرفت دانش نه تنها حقایق قرآن را تخطئه نکرد،بلکه بر صحت و درستی آن مهر تایید زد. اما اینکه چرا امروزه این نظریه شاذ دوباره مطرح می شود،دلیل آن همان تقلید برخی روشنفکران از غرب است که سعی می کنند چالشها و بحرانهای مربوط بهمسیحیت را به گونه ای به عالم اسلام بکشانند. در این نوشتار می کوشیم مسئله وحیانی یا غیروحیانیبودن الفاظ قرآن را بررسی کنیم، اما نه از آن رو که این مسئله خود دارای اهمیت است، بلکه از آنجهت که برخی رویکردها در مورد دین خواسته یا ناخواسته بر مبنای غیروحیانی بودن الفاظ قرآناستوار است