بررسی تطبیقی وجوه اعجاز قرآن از منظر علامه طباطبایی و عایشه بنت الشاطی

یکی از مباحث مطرح و مهم علوم قرآنی مساله اعجاز قرآن و وجوه مختلف آن است که از دیر زمان مورد توجه و پژوهش بسیاری از متفکران و دانشمندان قرآن پژوه بوده است. در ابتدا در مجموعه آثار تدوین یافته در باب اعجاز قرآن کریم و وجوه آن دیدگاه-هایی مطرح بود که براساس آنها اعجاز قرآن تنها به یک یا نهایتا دو وجه محدود می شود؛ برای مثال وجه فصاحت و بلاغت، صرفه و نظم که بیشترین توافق روی آن ها صورت گرفته بود اما امروزه اعجاز قرآن در سه جنبه مهم و اساسی اعجاز بیانی، اعجاز علمی و تشریعی مطرح می باشد. این مقاله که با روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته، پژوهشی است تطبیقی در بحث وجوه اعجاز قرآن همراه با بیان و نقد دیدگاه دو مفسر بزرگ علامه طباطبایی و عایشه بنت الشاطی در مجموعه آثار آنان. هر دو مفسر با توجه به گرایش فکری و رویکرد خاص خود به موضوع اعجاز و وجوه آن پرداخته اند. شایان ذکر است براساس این پژوهش می توان گفت تفاوت دیدگاهی در برخی موارد از جمله: تعریف و چگونگی تحدی و جنبه های مختلف اعجاز از قبیل اخبار غیبی، اعجاز تشریعی، اعجاز علمی و معارفی و عدم وجود اختلاف در دو دیدگاه به چشم می خورد در عین حال، به نظر می رسد دو مفسر علاوه بر وجود افتراق ذکر شده مشترکاتی نیز داشته اند که عبارتند از: رد وجه صرفه در اعجاز قرآن و پذیرش اعجاز بیانی «اعجاز ادبی» قرآن، ناگفته نماند که مباحث و مطالب مطرح شده توسط علامه طباطبایی از شفافیت و ساماندهی بهتری برخوردارند.

Keywords:

اعجاز , وجوه اعجاز , اعجاز ادبی , علامه طباطبایی , عایشه بنت الشاطی