تاثیر فلسفه خیامی بر تکوین شخصیت زوربای یونانی

خیام نیشابوری یکی از پرآوازه ترین شاعران حوزه زبان فارسی است که به شهرتی عالمگیر دست یافت و رباعیاتش به زبان های مختلف ترجمه شد. شمارگان بالای انتشار این اثر، باعث شد که شاعران و نویسندگان بسیاری در اقصی نقاط جهان، از فلسفه لذت گرایانه و اخلاقیات خاص او تاثیرپذیر شوند. یکی از این نویسندگان که تحت تاثیر فلسفه خیامی قرار گرفته، نیکوس کازانتزاکیس یونانی است. کازانتزاکیس در پروردن شخصیت رمان خود؛ یعنی زوربای یونانی، به اندازه ای از فلسفه و اخلاقیات خیام تاثیر پذیرفته که گویی قهرمان رمان او، همان خیام نیشابوری است که در شمایل پیری جهاندیده و لذت گرا ظهور یافته است. پس از تطبیق اخلاقیات و تفکرات خیام و زوربای یونانی بر مبنای نقد تطبیقی آمریکایی، این نتیجه حاصل شد که مهم ترین اشتراکات فلسفی و شخصیتی آن دو از این قرار است: مرگ اندیشی، غنیمت شمردن دم، سفارش به تساهل و خوش باشی، ستایش رقص و شراب و معشوق، ستیز با زهدفروشان ریاکار، حیرت و شکاکیت، چند و چون در کار خالق هستی، ماده گرایی، نفرت از نوع بشر و... .

Keywords:

خیام , رباعی , نیکوس کازانتزاکیس , رمان , زوربای یونانی