تحلیل زیبایی شناختی کتیبه های مدارس گنجعلی خان و ابراهیم خان کرمان

یکی از مهمترین مشخصه های معماری، پیوستگی بناها با تزئینات خوشنویسی و کتیبه ها است. مدارس و مسجد- مدرسه ها به عنوان یکی از شاخص ترین گونه بناهای مذهبی است که دو بعد عبادت و علم را توامان دارا هستند، دربردارنده نمونه های بسیار شاخصی از هنر کتیبه نگاری می باشند. در این میان، مدارس ابراهیم خان و گنجعلی خان کرمان به عنوان یکی از مهمترین بناهای فوق الذکر است؛ با ذکر این مقدمه پیرامون ضرورت موضوع، هدف از پژوهش حاضر، ضمن مطالعه مضامین به کاررفته در کتیبه های این بناها، زیبایی شناسی کتیبه های این مدارس نیز، مورد توجه قرار گرفته است. کتیبه ها در کنار نقوش همچون شعر همنوایی می کنند. مدرسه های ابراهیم خان و گنجعلی خان کرمان از جمله مدارسی هستند که کتیبه نگاری در آنها مورد توجه بوده است. مضمون کتیبه نگاری این مدارس شامل اشعار فارسی به خط کوفی، ثلث، نسخ و نستعلیق است. کتیبه نگاری به زیبایی بصری بنا افزوده و در گرو خوانایی خط نیست؛ بلکه بیشتر در پی تبرک جستن به واسطه آیات قرآن است. فرضیات پژوهش حاضر بر مضمون شناسی کتیبه های دو مدرسه گنجعلی خان و ابراهیم خان کرمان استوار است. خط به کار رفته در مدرسه گنجعلی خان از نوع کوفی بنایی و در مدرسه ابراهیم خان از خطوط ثلث و نستعلیق استفاده شده است. بیشترین رنگ های به کاررفته در کتیبه های مدرسه گنجعلی خان سفید، فیروزه ای و سورمه ای و رنگ های غالب در کتیبه های مدرسه ابراهیم خان آبی لاجوردی، زرد، سورمه ای و سفید هستند. شیوه های اجرای نقوش در مدارس گنجعلی خان و ابراهیم خان به شکل های معرق و هفت رنگ است. نقوش نوشتاری کامل کننده مفهوم تمامی نقوش، مانند انوار الهی است که تمام بنا را در برمی گیرد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است. در پژوهش حاضر به زیبایی شناسی و مضمون شناسی کتیبه های دو مدرسه گنجعلی خان در عصر صفوی و مدرسه ابراهیم خان در عصر قاجار پرداخته شده است.

تحلیل زیبایی شناختی کتیبه های مدارس گنجعلی خان و ابراهیم خان کرمان Keywords:

ابراهیم خان , گنجعلی خان , کتیبه نگاری , زیبایی شناختی