گونه شناسی کاربرد سیاق در تفسیر آیات داستان حضرت ابراهیم(ع)

قاعده سیاق یکی از قواعد عرفی زبان و در زمره قراین پیوسته لفظی بوده که حجیت آن امری عقلایی است. استفاده از این قاعده در علومی چون فقه و اصول، بلاغت، تفسیر و علوم قرآن متداول است. نادیده گرفتن این قرینه در تفسیر قرآن و جدا نمودن آیات از سیاق آن ها، منجر به بروز خطا در کشف مراد خداوند و ابتلا به تفسیر به رای می گردد. با توجه به اینکه حضرت ابراهیم(ع) نقش مهمی در شکل گیری جامعه توحیدی داشته و داستان زندگی آن حضرت، آموزنده و پرفراز و نشیب است، داشتن تحلیل صحیح از آن ضروری می نماید. در آیات مربوط به این داستان برخی مفسران بر اثر نادیده گرفتن سیاق دچار آسیب گشته اند. به همین دلیل بررسی سیاق این آیات حائز اهمیت است. پژوهش پیش رو بر آن است تا با روش تحلیلی توصیفی و شیوه کتابخانه ای، گونه های استفاده از این قرینه را در آیات مورد بررسی قرار داده و بدین پرسش پاسخ دهد که گونه های کاربرد سیاق در کشف مراد الهی از آیات داستان حضرت ابراهیم(ع) چیست؟ در این راستا با بهره گیری از برخی تفاسیر فریقین کشف گردید که سیاق منجر به تضییق معنای"آل ابراهیم" و"تطهیر"و توسعه معنای امتنان می گردد؛ معنای واژه"صره"و مفهوم برخی عبارت ها از جهت خبری یا انشایی بودن توسط سیاق مشخص می شود. همچنین تعیین مرجع ضمیر در واژه های"الیه"،"شیعته"و "اذن"، و مصداق یابی کلماتی مانند ناس، بشری، بلد، والد و ولد از کاربردهای سیاق است. تفسیر صحیح استغفار حضرت ابراهیم(ع) و محدوده علم آن حضرت نیز با بهره گیری از این قاعده تبیین می گردد.

Keywords:

سیاق , کارکرد , گونه ها , حضرت ابراهیم(ع) , قراین پیوسته