بررسی پراکنش سنجاب ایرانی (Sciurus anomalus) به عنوان یک گونه مهاجم در استان های البرز و قزوین با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی

سنجاب ایرانی اخیرا در دامنه های جنوبی کوه های البرز ایران، به خصوص استان های قزوین و البرز به وفور دیده می شود. هجوم سنجاب های ایرانی سبب خسارت اقتصادی و اکولوژیک به منطقه گردیده و به یک نگرانی مهم برای عموم تبدیل شده است. تحقیق حاضر باهدف مدل سازی مطلوبیت زیستگاه سنجاب های ایرانی به عنوان یک گونه مهاجم در استان های البرز و قزوین و شناسایی مناطق مطلوب این گونه در منطقه که هنوز سنجاب ها به آنجا ورود نکرده انجام شده است. در این مطالعه به منظور مدل سازی روند پراکنش سنجاب های منطقه از نرم افزار Maxent که از مدل حداکثر آنتروپی برای مدل سازی بهره می برد استفاده گردید. متغیرهای وابسته شامل نقاط حضور گونه سنجاب ایرانی مهاجم در منطقه است و متغیر مستقل شامل ۱۴ متغیر محیطی متشکل از متغیرهای زیستگاهی و اقلیمی تاثیرگذار بر مطلوبیت زیستگاه گونه سنجاب ایرانی است. نتایج مدل نشان می دهد که متغیر کاربری اراضی (طبقات باغات منطقه، مناطق شهری و کشاورزی)، متغیر اقلیمی دامنه میانگین دمای روزانه (Bio ۲) و متغیر پوشش گیاهی (طبقات کشاورزی و باغات آبی و پوشش تاج درختان) مهم ترین متغیرهای موثر بر مطلوبیت زیستگاهی گونه سنجاب ایرانی در منطقه شناسایی شدند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد باغات منطقه، مناطق شهری، کشاورزی و مناطق حساس اکولوژیکی مانند مناطق حفاظت شده (البرز مرکزی، باشگل، الموت) و منطقه شکار ممنوع طالقان که تاکنون سنجاب مهاجم آن جا حمله نکرده جزو زیستگاه مطلوب این گونه مهاجم قرار دارد و در معرض هجوم آینده این گونه است. لذا نیاز به اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از خسارت جبران ناپذیر اقتصادی و اکولوژیکی به گونه های بومی است.

Keywords:

گونه مهاجم , سنجاب ایرانی , مدل سازی مطلوبیت زیستگاه , مدیریت و حفاظت از تنوع زیستی