باغ عباس آباد؛ عروس هزار داماد

باغ عباس آباد در شهرستان بهشهر، باغی صفوی است که بسان عروس زیبایی در دل جنگل و ارتفاع حدود ۴۰۰ متری از سطح دریا و در خارج از منطقه شهری، دامن گسترانیده است. زیبایی طبیعی و چشم انداز بی نظیر مکان باغ، به رغم صعوبت دسترسی و ساخت وساز در آن، به حدی بوده است که شاه عباس صفوی رنج احداث باغ در این موقعیت را پذیرفته و پس از احداث، این عروس زیبا را از دید بسیاری از افراد مخفی کرده است، کما اینکه در نوشته های تاریخی توصیفی از ویژگی ها و فضاهای باغ نشده است. همنشینی جنگل بکر و طبیعی در کنار باغ رسمی با هندسه باغ سازی ایرانی و وجود دریاچه همچون نگینی در بخش جنوبی، بر زیبایی و آرامش وصف ناشدنی باغ افزوده است. پس از شاه عباس ، به علت رهاشدن باغ و غلبه طبیعت، باغ رسمی در دل جنگل مدفون و تنها دریاچه زیبای عباس آباد و بقایای چارتاقی در میان دریاچه خودنمایی می کرد و جز اهالی روستاهای نزدیک کسی طالب این مکان نبود. این باغ در سال ۱۳۴۶ با وجود تاسیسات سد، ساختمان میان دریاچه و دیواره آجری سد در لیست آثار ملی ثبت شد و خبری از آثار باغ رسمی نبود. داستان باغ به اینجا ختم نشده و پس از انقلاب و با بهبود دسترسی به منطقه، تدریجا سر و کله خواستگاران جدید۱ پیدا شده و هر یک بخشی از عرصه و حریم آن را به کابین خود درآوردند، در دهه ۷۰ با شروع کاوش ها در محدوده اطراف دریاچه، باغ رسمی از دل خاک سر برآورد و این عروس مجددا به صورت تمام رخ عیان شد و آوازه باغ بیشتر بر زبان ها افتاد؛ علی رغم تمام ناملایماتی که در حق این مجموعه زیبا روا داشتند، توانست در سال ۱۳۹۰ به همراه هشت باغ ایرانی دیگر در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شود. پس از ثبت اثر در لیست میراث جهانی انتظار می رود تا تمامی سازمان ها اعم از دولتی و خصوصی؛ و ملی و بومی، در راستای حفظ ارزش ها و زیبایی های آن اثر گام بردارند، اما در مورد باغ عباس آباد، هر کدام بر آن بوده تا از این نمد برای خودش کلاهی بدوزد و فقط سر میراث فرهنگی در این میان بدون کلاه مانده است. تقلیل جایگاه و ارزش یک باغ منحصربه فرد، به مکانی برای گردشگری ابتذال۲، استفاده صنفی، بهره مندی اقتصادی مقطعی برای گروهی خاص و در نهایت سهم خواهی هریک از این سازمان ها؛ به زودی این عروس زیباروی را به عجوزه ای پیر و فرتوت بدل می کند که خطر حذف آن را از لیست آثار جهانی به همراه خواهد داشت. ابتذال در مجموعه به حدی است که حتی گردشگران فرهنگی داخلی که به واسطه نام پرآوازه باغ عباس آباد به این مکان می آیند، رغبت پیاده شدن از اتومبیل خود را نیز نداشته افسوس کنان از بی تدبیری حاکم بر مجموعه، آن را ترک می کنند. از سال ۱۳۹۴ به بعد با خلع ید شدن سازمان میراث فرهنگی از بخش های گردشگری واقع در عرصه و اطراف دریاچه، موسوم به پارک جنگلی، متاسفانه اوضاع این اثر ثبت شده رو به وخامت گرایید و دخل و تصرف های زیادی در آن بدون توجه به ضوابط میراث جهانی انجام شد که هم چهره زشتی به منظر فرهنگی مجموعه داده و هم سبب تخریب هرچه بیشتر آثار تاریخی در محدوده عرصه شده است. تیر خلاص زمانی به این مجموعه شلیک شد که در مرداد ماه ۱۴۰۱ با تصویب طرح جامع بهشهر از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری و بدون استعلام از میراث فرهنگی، عرصه این مجموعه خارج شهری به شهر بهشهر الصاق و مدیریت آن در اختیار شهرداری قرار گرفته است، فعالیت های بدون مجوز، مجوزهای بدون ضابطه و حضور بدون کنترل گردشگران با انواع فعالیت های آسیب زننده به مجموعه پیامد دو تصمیم فوق الذکر بوده است. قطعا ادامه این روند و ضعیف تر شدن اداره میراث فرهنگی و پایگاه باغ جهانی، منجر به نابودی کامل مجموعه باغ عباس آباد شده و این عروس زیبا برای همیشه از بین خواهد رفت؛ وای اگر شاه عباس زنده بود!!.

Keywords:

باغ عباس آباد , صفویه , گردشگری , میراث جهانی