آزادی بیان در جامعه اسلامی براساس تفسیری متفاوت از امر به معروف و نهی از منکر

با اینکه امروزه کمتر کسی است که ضرورت به کار گرفتن اصل «آزادی بیان» را جهت حفظ سلامت نظام سیاسی انکار کند، اما در عمل، هنوز در جمهوری اسلامی، اجماع فراگیری نسبت به لزوم صیانت از آزادی بیان شکل نگرفته است. شاید مهم‎ترین علت این کاستی، این باشد که در تاریخ معاصر ایران، اندیشمندانی که ترویج کننده آزادی بیان بوده‎اند از استدلالات وارداتی استفاده کرده‎اند. حال آنکه می توان آزادی بیان را در پارادایم جامعه اسلامی براساس تاکید قرآن کریم و احادیث اهل بیتb بر فریضه امر به معروف و نهی از منکر بنا نهاد. این فریضه که در قانون اساسی وظیفه همگانی دانسته شده، یک جنبه مهم سیاسی دارد که مستلزم تضمین آزادی بیان برای شهروندان است. پایه گذاری آزادی بیان بر این فریضه، گسترش آزادی بیان و کاهش محدودیت های آن را به دنبال خواهد داشت و باعث می شود که موانع موجود در برابر انتقادات سیاسی برطرف و صدای نخبگان خارج از حکومت شنیده و از اندیشه ها و نظرات آنان بهره برداری شود. در برابر آن، دفاع از آزادی بیان با استفاده از استدلالات وارداتی که در تمدن غرب شکل گرفته، از جمله فردگرایی و نسبی گرایی لیبرال، در عمل کارایی نداشته و مرزهای آزادی بیان را به ویژه پس از انقلاب اسلامی عقب رانده است. این مقاله با استناد به تحلیل های قرآنی و حدیثی تلاش می کند تا جایگاه مستحکم تر و گسترده ای برای آزادی بیان در نظام سیاسی اسلام ایجاد کند.

Keywords:

آزادی بیان , امر به معروف , نهی از منکر , ممیزی , مسئولیت سیاسی