تحولات فلسفه علم و آینده پژوهی علوم انسانی

هدف از پژوهش حاضر که به روش توصیفی و با راهبرد کیفی صورت گرفته، پاسخ به این پرسش است: تحولات فلسفه علم چه نتایجی در حوزه علوم انسانی داشته و در آینده پژوهی این علوم، تا چه اندازه قابلیت اجرایی دارند؟ مهمترین تحولات فلسفه علم و ارتباط آن با علوم انسانی در بین دو گرایش عمده ی فلسفی در غرب، یعنی فلسفه ی قاره ای و فلسفه ی تحلیلی که هر دو درباره ی روش علوم اظهار نظر کرده اند، قابل بحث است که در حوزه آینده پژوهی علوم انسانی بایسته است به آنها توجه شود چرا که غفلت از این تحولات، محققان آینده پژوهی در این حوزه را با مشکل مواجه خواهد ساخت. در تاریخ تحولات فلسفه علم، برخی متفکران غربی، روش تجربی را برای علوم انسانی برگزیده و همانند علوم طبیعی به آن نگریسته اند و بعضی نه. تاریخ علوم انسانی در دوران جدید و معاصر نشان میدهد علوم انسانی مجموعه گزاره های نظام مندی است که با بهره گیری از روشهای تجربی و غیرتجربی و مبانی فلسفی و مکتبی به تبیین یا تفسیر رفتارهای فردی و اجتماعی انسان۵ تحقق یافته، پرداخته است. بنابراین، انحصار روش در علوم انسانی به روش تجربی ناتمام است و در آینده پژوهی علوم انسانی باید روش ترکیبی به علوم انسانی نسبت داد و از آن چالش مبنایی که علوم انسانی در دنیای معاصر، گرفتار آن است، دور شد. علوم انسانی معاصر مبتنی بر مبانی دین شناختی یعنی سکولاریسم؛ و انسان شناختی یعنی اومانیسم؛ و معرفت شناختی یعنی نسبی گرایی و دیگر مبانی ریزتری است که در آیندهپژوهی علوم انسانی توجه به این مبانی و تغییر آنها امری ضروری است؛ در غیر این صورت در حوزه علوم انسانی با چالش جدی بی هویتی در این حوزه مواجه خواهیم شد.

Keywords:

فلسفه علم , آینده پژوهی , علوم انسانی , روش تجربی , روش ترکیبی.