مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و فتوتراپی بر خطرپذیری مراجعین کلینیک های ترک اعتیاد مواد مخدر

اهداف: خطرپذیری رفتاری است که سلامت فرد را به مخاطره می اندازد و زمینه ابتلای فرد به بیماری های جسمانی و روان شناختی را فراهم می کند. اختلال وابستگی به مواد شامل نشانگان شناختی، رفتاری و روان شناختی به همراه الگویی از تکرار و بروز پیامدهای تحمل ترک است. هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی توان بخشی شناختی و فتوتراپی بر خطرپذیری افراد دارای اختلال وابستگی به مواد بود. مواد و روش ها: پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری ۲ ماهه است. جامعه آماری این پژوهش، تمامی مراجعین کلینیک های درمان سوء مصرف مواد مخدر اوپیوئیدی نیک طب، گلریزان و حامی شهر تهران در سال ۱۳۹۹ بود. در مرحله اول با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس با توجه به ۰/۰۵=α، اندازه اثر ۸۵ درصد و سه گروه مساوی، با استفاده از نرم افزار Gpower ۶۳ نفر تعیین شد، این افراد از میان کسانی که در آزمون خطرپذیری نمره بالاتر از خط برش دریافت کرده بودند انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در ۲ گروه آزمایش (۲۱ نفر گروه توان بخشی شناختی و ۲۱ نفر گروه فتوتراپی) و یک گروه کنترل (۲۱ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش اول تحت ۱۲ جلسه توان بخشی شناختی و گروه آزمایش دوم تحت ۱۲ جلسه فتوتراپی قرار گرفتند؛ اما افراد گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماندند. یافته ها: میانگین سن گروه توان بخشی شناختی ۸/۲۷±۳۴/۱۹، گروه فتوتراپی ۷/۶۸±۳۲/۷۶ و گروه کنترل ۷/۷۳±۳۳/۳۳ سال بود. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته نشان داد هر دو مداخله مذکور در مرحله پس آزمون و پیگیری نسبت به گروه کنترل اثربخشی معناداری بر کاهش خطرپذیری داشت (۰/۰۵>p). افزون بر این، نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نشان داد که فتوتراپی اثربخشی بیشتری بر کاهش خطرپذیری داشت (۰/۰۵>p). نتیجه گیری: توان بخشی شناختی و فتوتراپی می تواند به عنوان یک شیوه درمانی برای کاهش مشکلات ناشی از خطرپذیری مراجعین کلینیک های ترک اعتیاد مواد مخدر به کار برده شوند.

Keywords:

Cognitive Rehabilitation , Phototherapy , Risk-taking , Drug Addiction , توان بخشی شناختی , فتوتراپی , خطرپذیری , اعتیاد مواد مخدر