بررسی روابط مفهومی واژگان و انواع آن در دیوان ظهیرالدین فاریابی

با توجه به ضرورت بررسی دیوان های شاعران و پی بردن به تفکر غالب آن شاعر که در ارزیابی اثار و حتی تاثیری که بر دیگر شاعران پس از خود گذاشته موثر است. ضروری و کمک کننده خواهد بود، دیوان و دفاتر شعری شاعر از زیر نظر زبان شناس و محققی عبور کند تا به کمیت و کیفیت چگونگی ساختارهای متنی و علل وعوامل استفاده از کلماتی که شاعر یانویسنده در انتخاب آنها ازاد بوده اما از یمان هزاران هزار کلمه آن را برگزیده است پی برد. ظهیرالذین فاریابی از جمله شاعران سبک عراقی می باشد که شایسته است بگوییم آن گونه که باید و شاید و در خور شخصیت اوست به جنبه های شعر و شاعری او پرداخته نشده است. این مقاله، بر آن است تا با بررسی دیوان ظهیرالدین فاریابی از منظر روابط واژگانی در دانش زبان شناسی به نهایت سخن این شاعر تا آن جا که بتواند پی ببرد اما نمی توان این کار را صرفا کمی قلمداد کرد و با ارائه جداول دور و دراز آن را از حوصله مخاطبان این جستار خارج ساخت.نویسنده با تحقیقات کتابخانه ای نمونه هایی از هر کدام از انواع روابط واژگانی را از متن دیوان استخراج کرده وشمه ای را برای نمونه دراختیار خوانندگان قرار خواهد داد. هدف، بررسی های طولانی آماری و صرفا معرفی تکنیک نخواهد بود به همین دلیل از کشیدن جداول و نمودارهای آماری خودداری کرده تا مجبور نباشیم موضوعاتی که کمی نیست را کمیل جلوه بدهیم. بلکه هدف این پژوهش، علل استفاده شاعر از این شگرد زبانی و رابطه واژگای به صورت خاص در دفتر شعری اش خواهد بود پس قطعا با اندک مثالی بسنده خواهیم کرد و درباره چگونگی ساخت رابطه، علل و عوامل گزینش این رابطه در میان دیگر روابط معنایی و تاثیر که این انتخاب بر روی شخصیت و گفتمان صاحب سخن و صاحب دیوان گذاشته است نظری خواهیم داشت و از همه مهم تر پیرامون پاسخ به این سوال که آیا ظهیرالدین فاریابی به عقیده برخی تنک گوی است یا خیر؟ بحث خواهیم کرد. این پژوهش برای اولین بار دیوان ظهیر الدین فاریابی، شاعر و قصیده پرداز قرن ششم، را از منظر زبان شناسی و ویژه تر بررسی روابط مفهومی واژگان مورد بررسی قرار داده است. در این تحلیل علاوه بر اشنایی با انواع این روابط به بررسی هر کدام از آن ها ذیل هدف از مطرح شدن خواهیم پرداخت با توجه به این نکته که در این دیوان بیشتر، رابطه های تقابل و تباین معنایی دیده می شود پس نمی توان ظهیر را به اعتقاد برخی پژوهشگران تنک گوی و سخت سخن قلمداد کرد.

Keywords:

روابط مفهومی , ظهیرالدین فاریابی , تباین معنایی , ذهن و زبان , معنا شناسی