تغییرات رشد و عملکرد دانه بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری و کاربرد برگی اتانول

سابقه و هدف: بادام زمینی (Arachis hypogaea L.) یکی از گیاهان زراعی مهم لگوم ها و غنی از روغن (۴۷ تا ۵۳ %) و پروتئین (۲۵ تا ۳۶ %) است. تنش خشکی اولین عامل محدودکننده غیرزیستی در شرایط فعلی و سناریوی تغییر اقلیم آینده است. به طور کلی، تنش های غیرزیستی شدیدا تولید گیاهان زراعی را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب افت عملکرد پایدار می شود. مطابق گزارش ها، کاهش عملکرد کمی و کیفی گیاهان زراعی نخست به دلیل شرایط کمبود آب است. کاربرد برگی الکل های متانول و اتانول موجب افزایش جذب دی-اکسیدکربن در گیاهان می شوند. دامنه وسیعی از گیاهان سه کربنه افزایش رشد و عملکرد دانه پس از محلول پاشی با الکل متانول ۱۰ تا ۵۰ % نشان داده اند. اثرات مثبت متانول و اتانول بر گیاهان سه کربنه در گندم، سویا و کلزا گزارش شده است. مواد و روش ها: این آزمایش، به منظور ارزیابی تغییرات عملکرد دانه و برخی صفات زراعی در بادام زمینی تحت تاثیر رژیم های مختلف آبیاری و کاربرد برگی اتانول، در طی فصل زراعی ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان، آستارا (ایستگاه تحقیقاتی کانرود) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی به ترتیب شامل چهار سطح رژیم آبیاری در ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به عنوان عامل اصلی و سه سطح الکل اتانول شامل ۱۰، ۲۰ و ۳۰ % حجمی به عنوان عامل فرعی بودند.یافته ها: تمامی صفات زراعی اندازه گیری شده در بادام زمینی تحت اثر برهمکنش عملیات رژیم آبیاری و محلول پاشی الکل اتانول به استثنای تعداد شاخه فرعی در بوته در سطح احتمال یک % قرار گرفت (جدول ۲). در این آزمایش، بیشترین تعداد روز تا شروع گلدهی (۵/۴۱ روز) ، تعداد روز تا پایان گلدهی (۸۹ روز)، طول دوره گل دهی (۵/۴۹ روز)، تعداد روز تا رسیدگی (۱۳۹ روز)، ارتفاع بوته (۸۵/۶۵ سانتی متر)، عملکرد زیست توده (۸۴۹۲ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد غلاف (۴۰۶۷ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (۳۲۷۵ کیلوگرم در هکتار)، تعداد غلاف در بوته (۲۶/۴۹ عدد) و وزن ۱۰۰ دانه (۴۵/۵۳ گرم) بادام زمینی در واکنش به اثر برهمکنش رژیم آبیاری پس از ۲۵ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و کاربرد برگی اتانول با غلظت ۲۰ % حجمی به دست آمد. تنش خشکی تمامی صفات زراعی بیان شده را کاهش داد ولی کاربرد برگی اتانول با غلظت ۲۰ % حجمی این صفات زراعی را تحت هر دو شرایط تنش خشکی و آبیاری متداول بهبود بخشید. در این آزمایش، بالاترین ضریب همبستگی بین عملکرد دانه و صفات زراعی نظیر ارتفاع بوته (r= ۰.۹۵**)، عملکرد غلاف (r= ۰.۹۷**)، تعداد غلاف در بوته (r= ۰.۹۲**) و وزن ۱۰۰ دانه (r= ۰.۹۱**) به دست آمد.نتیجه گیری: نتایج این آزمایش نشان داد عملیات آبیاری و محلول پاشی الکل اتانول سبب بهبود رشد و عملکرد دانه بادام زمینی تحت شرایط اقلیمی منطقه شد. بدین ترتیب، کاربرد برگی اتانول با غلظت ۲۰ % حجمی می تواند برای افزایش رشد گیاه و عملکرد دانه بادام زمینی در منطقه و شرایط اقلیمی مشابه قابل توصیه باشد.

Keywords:

الکل اتانول , بادام زمینی , تنش خشکی , رشد گیاه , عملکرد غلاف