تحلیل ویژگی های کالبدی حمام های تاریخی ایران

با توجه به حضور عمیق اسلام در ایران ، فرهنگی با عنوان اسلامی ایرانی شکل گرفته که خود عناصر خاصی را در معماری ایرانی وارد نموده است. معماری اسلامی دارای اصول و مفاهیم ارزشمندی است که در بناهای دوره اسلامی، به کار رفته است. حمام ها یکی از مکان هایی هستند که به واسطه حضور اقشار اجتماعی مختلف، جایگاه شکل گیری آداب فرهنگی و محل گسترش برخی از مشاغل خاص بوده اند. مسئله نظافت از دیرباز نزد ایرانیان دارای اهمیت بوده و با ورود اسلام و وجوب انجام فرایض دینی بر اهمیت آن افزوده شده است. در دوره های تاریخی مختلف شکل و معماری حمام های ایران دستخوش تغییرات شده است، اما نحوه ی استقرار فضایی آنها همواره از الگویی ثابت پیروی می کند. در این پژوهش با تکیه بر منابع اسنادی و کتابخانه ای، تلاش گردیده تا بدین پرسش اساسی پاسخ داده شود که؛ ساختار کالبدی حمام در دوره های تاریخی مختلف در ایران چه نغییری کرده است؟ به دین منظور، ده باب از حمام های تاریخی ایران برگزیده شده و از لحاظ سلسله مراتب و سیرکولاسیون، مساحت، ابعاد و تناسبات فضاها؛ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این تحقیق شباهت های بسیاری را در معماری حمام ها و نیز تاثیر پذیری حمام های زند و قاجار از ویژگی های دوره صفوی را نشان می دهد.

Keywords:

حمام های تاریخی , دوره صفویه , دوره زندیه , دوره قاجاریه , کالبد