ضرورت تدوین طرح اجتماعی مقابله با آتش سوزی در جنگل ها و مراتع، با نگاهی به آمار آتش سوزی در استان آذربایجان غربی

وقوع آتش سوزی در جنگل ها و مراتع از مخرب ترین حوادثی است که آثار و پیامدهای جبران ناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی به دنبال دارد. هزینه های مستقیم و غیرمستقیم زیادی از جهت اطفای حریق و احیا و بازسازی اکوسیستم ها به اقتصاد کشور تحمیل میشود، لذا میتوان طرح اجتماعی مقابله با آتش سوزی در اکوسیستم های طبیعی را نوعی از به کارگیری مردم در جهت توسعه پایدار دانست. بر اساس آمار موجود،تقریبا ۱۰ درصد آتش سوزی در جنگلها و مراتع کشور توسط عوامل طبیعی به وقوع میپیوندد ولی بیش از ۹۰ درصد آتش سوزی ها به دلیل عامل انسانی و یا عمدی اتفاق می افتد. بررسی آمار آتش سوزی جنگل و مرتع در یک دوره یازده ساله ۱۳۸۸ الی ۱۳۹۸ در جنگلها و مراتع استان آذربایجان غربی هم مبین این موضوع است که فقط ۷/۱ درصد از آتش سوزی ها غیرعمدی بوده و حدود ۹۲/۹ درصد از آتشسوزیها به دلیل عوامل عمدی و انسانی اتفاق افتاده است. غالب بودن نقش عامل انسانی در وقوع آتشسوزیها و دلایلی که باعث شده جامعه محلیبعضا خود عامل وقوع آتش سوزی باشند یا اینکه حداقل در برابر وقوع آتش سوزی احساس مسئولیت چندانی نداشته باشند، نشان از این دارد که باید اقدامات اثرگذاری در زمینه آموزش، فرهنگسازی و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم وابسته به جنگل ها و مراتع صورت گیرد. در این پژوهش با هدف کاهش تعداد آتش سوزی های عمدی در اکوسیستم های طبیعی، عناصر اصلی در طرح های اجتماعی مقابله با آتش، از جمله مشارکت تصمیم گیران محلی، درگیر کردن نمایندگان جوامع محلی و به کارگرفتن بخش های علاقه مند جامعه مدنی و سمنها شناسایی شدند. همچنین نتایج بررسی پیمایشی نشان داد که مهمترین دلایل آتش سوزی عمدی در استان عبارتند از تبدیل جنگل به مرتع به منظور تامین علوفه بیشتر برای چرای دام، گسترش اراضی کشاورزی همجوار جنگل ها و مراتع، اختلافات قومی و عشیرهای و تهیه و فروش زغال به ویژه در جنگل های مناطق مرزی؛ نتایج این پژوهش مبین این موضوع است که فقدان مدیریت پایدار و اجتماع محور منابع طبیعی و تعارض منافع بین جامعه محلی و برخی دستگاه های دولتی متولی حفظ منابع طبیعی منجر به شکل گیری وضعیت موجود شده است و طرح های اجتماعی همراه با فرهنگسازی و آموزش میتواند منجر به کاهش وقوع آتش سوزی ها و تقلیل میزان خسارت به طبیعت گردد.

Keywords:

آموزش , تخریب , تعارض منافع , جوامع محلی , مشارکت.