خاستگاه و دگرگونی های ماگمایی سنگ های خروجی قلیایی نوزا در منطقه نهبندان-آساگی، شرق ایران

سنگ­های خروجی قلیایی نوزا در مناطق نهبندان و آساگی شامل بازانیت، هاوائیت، موژه­آریت و بنموریت هستند. در بازانیت­ها، مقادیر به نسبت کم Mg#، Ni و Cr بیانگر رخداد جدایش الیوین و کلینوپیروکسن از ماگمای اولیه سازنده آنهاست. همچنین در سنگ­های هاوائیت، موژه­آریت و بنموریت کاهش مقادیر CaO، TiO۲، FeOt، عناصر خاکی نادر متوسط (MREE) و سنگین (HREE) با افزایش مقدار SiO۲ نشان دهنده تاثیر فرایند جدایش کانی­های آمفیبول، کلینوپیروکسن و اکسیدهای آهن و تیتان بر تغییرات ترکیب آنهاست. در بازانیت­ها، هاوائیت­ها و موژه­آریت­های دارای کمتر از ۵۲ درصد وزنی SiO۲، مقدار بالای Nb/U و نبود ناهنجاری منفی Nb و Ta نشان از بی اثر بودن و یا اثر ناچیز فرایند آلایش پوسته­ای بر ترکیب این سنگ­ها دارد. ویژگی­های زمین شیمیایی و وجود بیگانه بلور­های کوارتز در سنگ­های جدایش یافته تر، مانند تعدادی از موژه­آریت­ها و بنموریت­ها، نشانگر اثر به نسبت بیشتر آلایش با پوسته قاره­ای است. مقادیر و نسبت­های عناصر کم مقدار در این سنگ­ها شبیه بازالت­های قلیایی جزایر اقیانوسی (OIB) است. مقدار نسبت­های N(Tb/Yb) بیش از ۸۰/۱ و N(Dy/Yb) بیش از ۶۰/۱ در این سنگ­ها نیز بیانگر ناشی شدن ماگماهای سازنده آنها از یک گوشته سست کره­ای در عمق پایداری کانی گارنت است. همچنین، مدل سازی ذوب­بخشی نشان می­دهد که ماگمای سازنده بازانیت­ها برآمده از ۵ تا ۷ درصد ذوب­بخشی و برای سایر نمونه­ها از ۲ درصد ذوب بخشی یک خاستگاه گارنت لرزولیتی است.

Keywords:

alkaline , basanite , hawaiite , mugearite , benmoreite , Sistan Suture Zone , قلیایی , بازانیت , هاوائیت , موژه آریت , بنموریت , پهنه زمین درز سیستان.