مطالعات کانی شناسی و ژئوشیمیایی عناصر خاکی کمیاب (REE) در نهشته بوکسیتی پرمو- تریاس شمال خاوری بوکان، شمال باختری ایران

نهشته­ بوکسیتی پرمو- تریاس شمال خاوری بوکان، به شکل چینه­سان در مرز بین سازندهای روته و الیکا گسترش و تکامل یافته و شامل ۴ واحد سنگی مجزاء ست. این نهشته تحت تاثیر فرایندهای زمین­ساختی و ریخت­شناسی قرار گرفته است. بررسیهای کانی­شناسی و ژئوشیمیایی نشان می­دهند که در طی فرایندهای هوازدگی، دو ساز و کار آهن­زدایی و آهن­زایی نقش بارزی در تشکیل کانیهای دیاسپور، بوهمیت، هماتیت، گوتیت، کائولینیت، پیروفیلیت، کلینوکلر، ایلیت، مونت­موریلونیت، آناتاز، روتیل، آلبیت، سانیدین، کوارتز، و کلسیت در این نهشته ایفا کرده­اند. با توجه به شواهد صحرایی و یافته­های کانی­شناسی و ژئوشیمیایی، بازالتها (که هنوز بقایایی از آنها در طول برخوردگاه این نهشته با سنگ بستر کربناته موجود است) سنگ مادر این نهشته هستند. الگوی توزیع REE (هنجار شده به کندریت و سنگ مادر بازالتی) همراه با تغییرات ناهنجاریهای Eu و Ce و (La/Yb)N، تفکیک HREEها را طی فرایندهای بوکسیتی شدن نشان می­دهند. ملاحظات ژئوشیمیایی بیشتر نشان می­دهند که تمرکزهای LREEها با کانیهای هماتیت، گوتیت، اکسیدهای منگنز، Cerianite و فسفاتهای ثانویه (Rhabdophane، Vitusite، Gorceixite و Monazite)، و تمرکز HREEها با کانی­های رسی، روتیل، آناتاز، زیرکن، Euxenite و Fergusonite رخ داده­اند. تلفیق نتایج حاصل از بررسیهای کانی­شناسی و ژئوشیمیایی پیشنهاد می­کنند که علاوه بر فاکتورهایی چون تغییرات pH آبگونهای عامل هوازدگی، پتانسیل یونی، ترکیب شیمیایی سنگ مادر و تثبیت در کانیهای مقاوم، فرایندهای جذب سطحی نیز نقش مهمی در غنی­شدگی REEها طی لاتریتی شدن متوسط تا شدید در گستره مورد مطالعه ایفا کرده­اند.

Keywords:

Bauxite , parent rock , REEs geochemistry , deferruginization , host minerals , NE Bukan. , بوکسیت , سنگ مادر , ژئوشیمی عناصر REE , آهن زدایی , کانیهای میزبان , شمال خاوری بوکان .