کانی شناسی، سنگ شناسی و سنگ زایی مجموعه ی آتشفشانی سهند، شمال غرب ایران

در منطقه­ی جنوب شرقی تبریز، سنگ­های آتشفشانی سهند با سن پلیوکواترنری در بخش شمال غربی زون ایران مرکزی رخنمون دارند. این مجموعه شامل سنگ­های آذرآواری (توف و ایگنیمبریت) و گدازه­ها (ریولیت، ریوداسیت، داسیت و آندزیت) است که با مرز دگرشیب روی واحدهای رسوبی با سن میوسن قرار دارد. کانی­های اصلی این سنگ­ها شامل پلاژیوکلاز و هورنبلندند که در یک خمیره­ی ریز بلور و شیشه­ای قرار دارند. بافت این سنگ­ها پورفیری است. کانی­شناسی ناهمگن، شواهد زمین شیمیایی، صحرایی و بافتی همچون بافت غربالی در پلاژیوکلازها، حاشیه­های خلیجی در تمام بلورها، منطقه­بندی نوسانی در پلاژیوکلازها، بالا بودن مقدار کوارتز اصلی و حضور برونبوم­های کاملا گرد شده نشان دهنده­ی این است که ماگمای اولیه حین صعود، دستخوش دگرگونی­های ماگمایی از جمله جدایش، تبلور بخشی، هضم و آلایش شده است. در دگرگونی ماگمایی سنگ­های آتشفشانی سهند فرایند­های (AFC) موثر بوده که با شواهد کانی­شناسی و ژئوشیمیایی قابل درک است. بررسی ترکیب شیمیایی سنگ­های حدواسط تا اسیدی نشان می­دهد که ماگمای تشکیل دهنده­ی سنگ­های یاد شده کلسیمی- قلیایی است و در گستره­ی ماگماهای پتاسیم متوسط قرار می­گیرند. الگوی عناصر کمیاب خاکی این سنگ­ها به شدت جدا شده است و فاقد بی هنجاری منفی Eu است. محیط زمین­ساختی این سنگ­ها در گستره­ی کمان­های ماگمایی پس از برخورد و کمان­های حاشیه­ی قاره­ای فعال قرار می­گیرد.

Keywords:

[۱] معین وزیری ح. , امین سبحانی ا. سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمانتولوژی , چاپ دانشگاه تربیت معلم تهران , (۱۳۵۶). ]۲ [Harrise N.B.W. , Pearce J.A. , Tindle A.G. , , سهند , پلیو-کواترنری , ایران مرکزی , گدازه های قلیایی , محیط پس از برخورد.