آیین دادرسی و نحوه رفتار با مجرمین و مجازات آنان در عصر ناصری (با تاکید بر محاکم شرعی و عرف)

یکی از موضوعات درخور توجه در تاریخ ایران، به ویژه نیم سده فرمانروایی ناصرالدین شاه پرداختن به نظام قضایی ایران در این عصر می باشد. نظام قضایی و دادرسی این دوره به سبب دارا نبودن قوانین مشخص و مدون کاستی های بسیاری داشت. در نظام دادرسی و قضایی این دوره حضور و نمود محاکم شرع غیرقابل انکار است ولی در کنار آن محاکم عرف نیز با سلسله مراتب بسیار و تحت تاثیر قدرت شاه به عنوان داور بزرگ و نهایی عرض اندام کرده و در تنش و کشمکش دایمی با یکدیگر به سر می بردند که در این راستا هر کدام نقش دیگری را کمرنگ و این عرصه را در اختیار خویش قرار داده بودند. این پژوهش به دنبال آن است که محدوده محاکم شرع و عرف و حدود و اختیارات مسئولان این دو نهاد قضایی و مطالبات حقوقی مردم و میزان رضایت آنان را با تکیه بر مطالعات کتابخانه ایی و بررسی مدارک و شواهد متون تاریخی بررسی کرده و این نهاد بسیار مهم اجتماعی را که تعیین کننده سرنوشت بسیاری از مردم جامعه بود از جنبه های مختلف بنمایاند.

Keywords:

قاجاریه , ناصرالدین شاه , نظام قضایی , محاکم شرع , محاکم عرف , قانون.