بررسی میزان پراکنش ذرات معلق (۵/۲PM، ۱۰PM و TSP) در ایستگاه های مرکزی اتوبوس شهری همدان و میزان مواجهه با آن ها

مقدمه: هدف این مطالعه اندازه گیری غلظت ذرات معلق کل، ۱۰PM و ۵/۲PM در هوای ایستگاه های اتوبوس موجود در میدان مرکزی شهر همدان بود. در نهایت نمایه توزیع غلظت ذرات در ایستگاه ها تهیه شد و مخاطرات آن ها برای سلامتی افردی که روزانه مدتی از وقت روزانه خویش را در این گونه محیط ها سپری می کند، ارزیابی گردید. روش ها: این مطالعه به ‎صورت مقطعی و توصیفی بود. نمونه‎برداری در ۶ ایستگاه و در مقاطع مختلف زمانی به صورت سیستماتیک مکانی- زمانی انجام شد. نمونه های هوا به ‎وسیله یک سیستم نمونه‎برداری قابل حمل گرفته شد. نمونه‎برداری ذرات معلق Total suspended particles (TSP) و ۱۰PM با دبی ۱۰ لیتر در دقیقه و در ارتفاع یک متری از سطح زمین انجام شد. برای اندازه گیری ذرات معلق ۵/۲PM از سیستم نمونه‎برداری مجهز به سیکلون و دبی L/min ۲ استفاده شد. ذرات معلق جمع شده روی فیلتر استر سلولزی مخلوط وزن شد و به صورت غلظت میکروگرم در متر مکعب بیان شد. دما، درصد رطوبت و سرعت وزش باد در موضع نمونه برداری اندازه گیری و میانگین آن ها ثبت شد. برای مقایسه غلظت ذرات معلق در ایستگاه های مختلف از روش One way ANOVA و برای تعیین رابطه بین متغیرها از ضریب همبستگی Pearson استفاده شد. یافته ها: در طول نمونه برداری میانگین غلظت ذرات معلق کل، ۱۰PM و ۵/۲PM به ترتیب µg/m۳ ۵۲/۱۴۱۸ ± ۹۴/۱۲۲۰، ۵۶/۲۱۷ ± ۷۹/۵۲۴ و ۶/۱۹۳ ± ۳۸۶ بود. میانگین غلظت ذرات معلق کل، ۱۰PM و ۵/۲PM به ترتیب ۷/۴، ۷۲/۷ و ۱۶ برابر مقادیر استاندارد بود. میزان مواجهه به صورت میانگین وزنی زمانی برای این آلاینده ها به ترتیب ۸۷۲/۵۰، ۸۷/۲۱ و ۰۸/۱۶ µg/m۳ به دست آمد که از استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان های معتبر پایین تر بود. بین ذرات معلق با سرعت وزش باد و دمای هوا ارتباط معنی داری وجود نداشت (۰۵/۰ < P)، اما با رطوبت ارتباط معنی دار وجود داشت (۰۵/۰ ≥ P). همبستگی بین ۵/۲PM و ۱۰PM با ذرات معلق کل به ترتیب ۷۴/۰ = r و ۷۸/۰ = r به دست آمد. نتیجه گیری: یافته های حاصل از این تحقیق بیانگر این است که افرادی که زمان قابل ملاحظه ای را در ایستگاه های اتوبوس شهری یا مکان های نزدیک به آن مستقر هستند، پتانسیل بالایی برای ابتلا به مشکلات بهداشتی دارند. به نظر می رسد که عابرین پیاده و افرادی که دارای مشاغل خیابانی هستند، به دلیل زمان تماس بیشتر نسبت به زمان نمونه‎برداری در این مطالعه، با مقادیر بالایی از ذرات معلق مواجهه باشند. واژه های کلیدی: ذرات معلق، ایستگاه اتوبوس، میزان مواجهه، همدان