بررسی اثرات آموزش برخط بر اخلاق حرفه ای اعضای هیات علمی در دوران همه گیری ویروس کووید-۱۹

هدف: مواجهه ناگهانی و ناگزیر آموزش عالی کشور با آموزش برخط در دو سال گذشته و پس از همه گیری ویروس کووید- ۱۹، نیاز به بررسی اثرات این شیوه آموزشی را بر جنبه های متفاوت عملکرد استادان در کلاس درس ضروری نموده است. اخلاق حرفه ای استادان یکی از این جنبه­هاست که بر کیفیت آموزش و یادگیری در کلاس درس تاثیری انکار­ناپذیر دارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت­بندی اثرات آموزش برخط بر ویژگی­های اخلاق حرفه­ای اعضای هیات علمی دانشگاه در دوران همه گیری کووید- ۱۹ صورت گرفته است. مواد و روش­ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی  و از نظر بعد زمانی، پس­رویدادی است. هم­چنین به فراخور مسئله مورد بررسی، از رویکردکیفی و روش تحلیل مضمون استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش ۸۵ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ بوده که به روش نمونه­گیری هدفمند، با مشارکت ۱۴ نفر از آنان اشباع نظری داده­ها حاصل شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه­ساختاریافته بوده است. روش تجزیه و تحلیل داده­ها با رویکرد تحلیل تفسیری و به روش تحلیل شبکه مضامین بوده است. بحث و نتیجه­گیری: یافته­های پژوهش نشان داد، در مجموع ۴۶ مقوله در قالب سه مضمون کلی (فردی، ارتباطی و تخصصی) و از جنبه های متفاوت انگیزشی، حقوقی، رفتاری، آموزشی و پژوهشی، در ارتباط با رعایت اخلاق حرفه ای از سوی اعضای هیات علمی مشارکت­کننده در پژوهش، استخراج شده است. مضمون “فردی” با پوشش نزدیک به نیمی از فراوانی مفاهیم اولیه استخراج شده، به عنوان مهمترین مضمون شناسایی شده است. مضمون "تخصصی" با حدود یک سوم و مضمون ارتباطی با پوشش حدود یک پنجم مفاهیم اولیه در رده­های بعدی قرار گرفته­اند. نتایج پژوهش نشان داد، آموزش برخط سبب شده است تا اعضای هیات علمی در اولویت نخست،  قواعد و الزامات حقوقی و آموزشی تکلیف شده از سوی دانشگاه را که قابلیت رصد و ارزشیابی دارند، به عنوان اثرات آموزش برخط بر کنش­های مرتبط با اخلاق حرفه­ای خود اعمال کنند. از سوی دیگر، جنبه­های تعاملی و انگیزشی مرتبط با اخلاق حرفه ای اعضای هیئت علمی ضعیف تشخیص داده شده است.  اگر دانشگاه به رصد اشکال قراردادی اخلاق حرفه ای اعضای هیات علمی بسنده کند و فقط نسبت به رعایت این جنبه ها از خود حساسیت نشان دهد، اعضای هیات علمی نیز تلاش خود را در جهت تقویت این جنبه ها به کار خواهند برد و تلاش کمتری برای تقویت سایر جنبه های عمدتا آیینی اخلاق حرفه ای مانند عدالت ورزی، رعایت حقوق دانشجویان، تقویت تعامل و ارتباط با دانشجویان و مانند آن، انجام خواهند داد.

Keywords:

اخلاق حرفه ای , اعضای هیات علمی , آموزش برخط , همه گیری کووید- ۱۹