شاخص های ارزیابی عملکردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

هدف: این پژوهش با هدف انتخاب شاخص­های عملکردی مناسب برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مبتنی بر شاخص­های کتابخانه­های ملی جهان و ایزوهای موجود، و بر اساس نظرات خبرگان سازمان کتابخانه ملی ایران با استفاده از فن دلفی فازی انجام گرفته است.روش­شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش­، پژوهش آمیخته است. جامعه آماری این پژوهش در دو بخش انجام شد: بخش اول شامل شاخص­های عملکردی کتابخانه­های ملی جهان و بخش دوم شامل نظرات مدیران رده ­بالای کتابخانه ملی ایران. ابزار پژوهش برای انجام مطالعه دلفی فازی، سیاهه وارسی بود که روایی محتوایی آن با نظر خبرگان تایید شد. سیاهه نهایی مورد بررسی شامل دو دسته سوالات عمومی و تخصصی است. سوالات عمومی مشخصات جمعیت­شناختی پاسخ­دهندگان را در برمی­گیرد. این سوالات عبارتند از: جنسیت، سن، مرتبه سازمانی، سابقه کار و میزان تحصیلات. سوالات تخصصی که بخش اصلی سیاهه وارسی است و شامل ۱۹۲ شاخص عملکردی که در ۱۱ بعد (ایجاد مجموعه ملی؛ دسترس­پذیری خدمات: فهرست­نویسی؛ دسترس­پذیری خدمات: دسترسی سریع و آسان؛ دسترس­پذیری منابع: کاربرد؛ دسترس­پذیری خدمات: دیجیتالی کردن؛ ارائه خدمات مرجع؛ ایجاد پتانسیل برای توسعه؛ حفظ و نگهداری مجموعه؛ مدیریت کارآمد؛ پژوهش؛ و تدوین استانداردها) مطرح شده است.یافته­ها: یافته­ها نشان داد که از میان ۱۹۲ شاخص مورد بررسی، ۳۲ شاخص از دیدگاه خبرگان سازمانی جزء عوامل کلیدی هستند. در بعد "ایجاد مجموعه ملی" ۳ شاخص؛ بعد "دسترس­پذیری" ۱۶ شاخص؛ بعد "ارائه خدمات مرجع" ۵ شاخص؛ بعد "ایجاد پتاسنیل برای توسعه" ۳ شاخص؛ بعد "حفظ و نگهداری" ۲ شاخص؛ بعد "مدیریت کارآمد" ۳ شاخص از دیدگاه خبرگان سازمانی منتخب شده­اند. همچنین در بعد "پژوهش" از مجموع ۴ شاخص ، هیچ شاخصی از منظر خبرگان سازمان انتخاب نشد.  در بعد "تدوین استانداردهای کتابخانه­ای" ۲ وظیفه­ی تدوین استانداردهای فهرست­نویسی و تدوین استانداردهای دیجیتال و فناوری از سوی خبرگان سازمان منتخب شدند. ۲ مورد پیشنهادی (تعداد داده­های کتابشناختی ارائه شده به OCLC، و تعداد شماره­های داده­های جدید مستند به ویاف) که از وظایف معاونت­­های مورد بررسی کتابخانه ملی نبود، اما به جهت اهمیت جهانی آن­ها از خبرگان سوال شده بود، از سوی خبرگان سازمانی انتخاب نشدنتیجه­گیری: با توجه به اینکه شاخص­ها در سطوح کلان سازمان تعریف می­شوند، مدیران می­توانند با استفاده مناسب از یافته­های حاصل از این پژوهش، ضمن اینکه تصویر واضحی از عملکرد کتابخانه ملی را نشان می­دهند، در تخصیص منابع، برنامه­ریزی­ها و سیاست­گذاری­های این سازمان نیز موثر واقع شوند.هدف: این پژوهش با هدف انتخاب شاخص­های عملکردی مناسب برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران مبتنی بر شاخص­های کتابخانه­های ملی جهان و ایزوهای موجود، و بر اساس نظرات خبرگان سازمان کتابخانه ملی ایران با استفاده از فن دلفی فازی انجام گرفته است.روش­شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش­، پژوهش آمیخته است. جامعه آماری این پژوهش در دو بخش انجام شد: بخش اول شامل شاخص­های عملکردی کتابخانه­های ملی جهان و بخش دوم شامل نظرات مدیران رده ­بالای کتابخانه ملی ایران. ابزار پژوهش برای انجام مطالعه دلفی فازی، سیاهه وارسی بود که روایی محتوایی آن با نظر خبرگان تایید شد. سیاهه نهایی مورد بررسی شامل دو دسته سوالات عمومی و تخصصی است. سوالات عمومی مشخصات جمعیت­شناختی پاسخ­دهندگان را در برمی­گیرد. این سوالات عبارتند از: جنسیت، سن، مرتبه سازمانی، سابقه کار و میزان تحصیلات. سوالات تخصصی که بخش اصلی سیاهه وارسی است و شامل ۱۹۲ شاخص عملکردی که در ۱۱ بعد (ایجاد مجموعه ملی؛ دسترس­پذیری خدمات: فهرست­نویسی؛ دسترس­پذیری خدمات: دسترسی سریع و آسان؛ دسترس­پذیری منابع: کاربرد؛ دسترس­پذیری خدمات: دیجیتالی کردن؛ ارائه خدمات مرجع؛ ایجاد پتانسیل برای توسعه؛ حفظ و نگهداری مجموعه؛ مدیریت کارآمد؛ پژوهش؛ و تدوین استانداردها) مطرح شده است.یافته­ها: یافته­ها نشان داد که از میان ۱۹۲ شاخص مورد بررسی، ۳۲ شاخص از دیدگاه خبرگان سازمانی جزء عوامل کلیدی هستند. در بعد "ایجاد مجموعه ملی" ۳ شاخص؛ بعد "دسترس­پذیری" ۱۶ شاخص؛ بعد "ارائه خدمات مرجع" ۵ شاخص؛ بعد "ایجاد پتاسنیل برای توسعه" ۳ شاخص؛ بعد "حفظ و نگهداری" ۲ شاخص؛ بعد "مدیریت کارآمد" ۳ شاخص از دیدگاه خبرگان سازمانی منتخب شده­اند. همچنین در بعد "پژوهش" از مجموع ۴ شاخص ، هیچ شاخصی از منظر خبرگان سازمان انتخاب نشد.  در بعد "تدوین استانداردهای کتابخانه­ای" ۲ وظیفه­ی تدوین استانداردهای فهرست­نویسی و تدوین استانداردهای دیجیتال و فناوری از سوی خبرگان سازمان منتخب شدند. ۲ مورد پیشنهادی (تعداد داده­های کتابشناختی ارائه شده به OCLC، و تعداد شماره­های داده­های جدید مستند به ویاف) که از وظایف معاونت­­های مورد بررسی کتابخانه ملی نبود، اما به جهت اهمیت جهانی آن­ها از خبرگان سوال شده بود، از سوی خبرگان سازمانی انتخاب نشدنتیجه­ گیری: با توجه به اینکه شاخص­ها در سطوح کلان سازمان تعریف می­شوند، مدیران می­توانند با استفاده مناسب از یافته­های حاصل از این پژوهش، ضمن اینکه تصویر واضحی از عملکرد کتابخانه ملی را نشان می­دهند، در تخصیص منابع، برنامه­ریزی­ها و سیاست­گذاری­های این سازمان نیز موثر واقع شوند.

شاخص های ارزیابی عملکردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران Keywords:

کلیدواژه: کتابخانه های ملی جهان , شاخص های عملکردی , سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران , روش دلفی فازی