ناکامیهای شاعران درباریاز آغاز شعر فارسی تا حمله مغول

باتشکیلحکومتهایایرانیدرقرنهایسوموچهارموحمایتهایامرایاینحکومتهاازشعرفارسی،هرروزتعدادبیشتریبهشعروشاعریرویآوردند. اینرونددردورانحکومتهایغیرایرانی­­ایکهپسازسامانیانبرایرانفرمانرواییکردند،حتیگاهباشدتبیشترینیزادامهیافت. داستانپاداشهاوامتیازاتمختلفیکهشاعراندردربارهامی­یافتند،درمنابعتذکره­ایوتاریخیذکرشدهاست. درعینحال،پیوستنبهدرباروتقرببهپادشاهان،رنجهاوناکامیهایینیزبرایشاعرانبههمراهداشتهاست. درباربرایشاعران،خطرآفرینبوده،آزادیشانرامحدودمی­کردهوگاهحتیآنانرابهتحملتوهینهاوآزارهانیزوامی­داشتهاست.درنتیجهاینوضعیت،بسیاریازآنان،ازشعروشاعریاظهاربیزاریوحتیعده­ایازدربارکناره­گیریکردند.       دراینمقاله،ابتداانواعناکامیهاییکهشاعرانرادرمحدودهزمانیازآغازشعرفارسیتاحملهمغول،آزردهساخته،ذکرشدهاست. اینناکامیهابهترتیببسامدعبارتنداز: فقریانیازمادی،بازماندنازسیروسفر،بی­توجهیبهشاعرانیاعدمتوجهکافیبهآنان،زندانیشدن،راندهشدنازدربار،مرگبراثرارتباطبادربار،هجوشدن،عزلشدنازمقامخود،تبعید،تعقیب،مصادرهاموالوواداشتهشدنبهکارهایپست. درمرحلهبعد،علتوقوعاینناکامیهابررسیونشاندادهشدهاستکهاستبدادحکومتهایایندوره،تغییرشرایطسیاسیواجتماعیوخستممدوحان،درکنارعواملروانیوشخصیتیشاعراندرباریودرمواردیاقبالبد،دروقوعاینناکامیهاموثربوده­اند. درادامه،بازتابناکامیهایشاعراندرشعرآنانبررسیشدهاست. دراینبخشبهاعتذاریه­ها،شکواییه­هاومفاخره­هایشاعرانکهغالبا،حاصلناکامیهایآنان،پرداختهشدهاست.

Keywords:

شعر مدحی , شاعران درباری , ناکامی شاعران , شکوائیه , مفاخره