سفرنامه ابن بطوطه به روایت مردم شناسی

مردم ­شناسی و جامعه­ شناسی از جمله علومی هستند که ریشه در زمانی بسیار دور دارند، به گونه­ ای که بسیاری از حکماء، فلاسفه، جغرافی­دانان، و سفرنامه­ نویسان و ... به بحث در امور مربوط به جامعه و زندگی اجتماعی پرداخته و بسیاری از موضوعات مهم مردم ­شناسی، از قبیل: آداب و رسوم زندگی، باورها، اعتقادات و عادات اجتماعی ملل مختلف را مورد توجه قرار داده ­اند. سفرنامه ابن بطوطه نیز یکی از کتاب های گرانبهایی است که می­ تواند به عنوان منبعی مهم در خصوص شناخت جوامع بلاد اسلامی و ناحیه شرق آسیا، مورد استفاده دانشمندان و اندیشمندان علوم اجتماعی قرار گیرد. این سفرنامه یکی از کتاب های مشهوری است که در اوایل قرن هشتم پس از طی یک سفر ۳۰ ساله به رشته تحریر درآمده است. در این مقاله در آغاز اشاره کوتاهی به خود سفرنامه خواهد شد و سپس ویژگی های شخصیتی ابن بطوطه مورد بحث قرار می­ گیرد، زیرا نوشته های وی تا حد زیادی متاثر از ویژگی های شخصیتی او نیز هست. در این سفرنامه مباحث اجتماعی فراوانی مطرح گردیده، مباحثی چون قشربندی اجتماعی، کنش اجتماعی، عدالت اجتماعی، مملکت­داری و ... . در این بررسی در پی آن بوده­ ایم که این سفرنامه را از دیدی مردم­ شناسی مورد بحث و بررسی قرار دهیم. از مباحث مردم­ شناسی مهمی که در این کتاب مطرح گردیده مباحثی نظیر جشن ها و اعیاد، آداب و رسوم، ازدواج، موقعیت اجتماعی زن، مشاغل، میهمان­نوازی، فال­بینی، بذل و بخشش، سعد و نحس بودن روزها، عجایب و دیدنی ها، زیارتگاه­ ها، آداب کفن و دفن، خوراک، معماری و مسکن و برخی مطالب دیگر اشاره شده است. مباحث مطرح شده در این سفرنامه مثل روابط خویشاوندی و آدب و سنن اقوام مختلف، شیوه­ های اداره جامعه، مناسک گذر مانند ازدواج و مرگ و میر و عناصر فرهنگی دیگر مطرح شده، می­ تواند مردم ­شناسان را در بررسی مردم­ شناختی آن کمک نماید.

Keywords:

سفرنامه , مردم شناسی , زندگی , روابط اجتماعی