غربالگری بیست ژنوتیپ مختلف برنج از نظر تحمل یا مقاومت به کرم ساقه خوار نواری (Chilo suppressalis) در شرایط مزرعه

کرم ساقه ­خوار نواری برنج Chilo suppressalis Walker (Lep.: Pyralidae) به عنوان مهم­ترین آفت در شالیزارهای شمال کشور محسوب می­ شود و قادر است سالانه خسارت زیادی به گیاه برنج وارد نماید. در حال حاضر، استفاده از آفت­ کش ­های شیمیایی یکی از متداول­ ترین روش ­های کنترل این آفت می­باشد؛ اما به دلیل مسائل و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن­ها در اکوسیستم زراعی برنج ناگزیر باید به دنبال روش ­های سالم­ تر از جمله استفاده از ارقام یا لاین ­های مقاوم یا متحمل به کرم ساقه ­خوار نواری برنج گام برداشت. پژوهش حاضر به منظور دستیابی به ارقام و لاین (های) مقاوم یا متحمل به خسارت کرم ساقه­ خوار نواری برنج  با بررسی بذرهای ۲۰ لاین و رقم امید بخش برنج، انجام شد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ۲۰ تیمار و در سه تکرار در شرایط مزرعه در موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت، در دو مرحله رویشی و زایشی گیاه برنج نسبت به کرم ساقه­ خوار مورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تمام ۲۰ رقم و لاین ­های مورد آزمایش در نسل اول کرم ساقه­ خوار نواری برنج و بر اساس سیستم ارزیابی استاندارد برنج (ایری) با آلودگی جوانه­ های مرکزی مرده بین ۲۹/۱۵ تا ۸۵/۲۱ درصد و در گروه نسبتا مقاوم قرار گرفتند (درجه ۵). همچنین، در نسل دوم آفت با تعیین آلودگی در خوشه­ های سفید شده، لاین ۴ در گروه مقاوم و ارقام و لاین­ های ردیف ­های ۲، ۴، ۵، ۷، ۱۳،۱۱، ۱۴، ۱۵ و ۱۸ با بیشترین آلودگی به کرم ساقه ­خوار، در گروه نسبتا مقاوم قرار گرفتند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که ارقام و لاین ­های در ردیف ۱، ۳، ۶، ۸، ۹، ۱۲، ۱۶ و ۱۹ نسبت به کرم ساقه­ خوار نواری در گروه نسبتا حساس گروه­ بندی شدند. همچنین، رقم گوهر با بیشترین آلودگی خوشه­های سفید شده در مرحله زایشی گیاه برنج با ۲۸/۳۱ درصد، در گروه حساس قرار گرفت؛ بنابراین، در پژوهش حاضر لاین ۵ ردیف ۱۱، لاین ۱۴ ردیف ۱۰ و لاین ۳۷ ردیف ۱۷ برای انجام برنامه ­های اصلاحی و مدیریت تلفیقی کرم ساقه خوار نواری برنج معرفی شدند.

Keywords:

آفت , خوشه های سفید شده , مدیریت تلفیقی , مرگ جوانه های مرکزی