هنر کوچ دوزی هند و رابطه آن با رودوزی های ایرانی

هندوستان، سرزمین تنوع فرهنگ و عقاید، طی دوره های متمادی پذیرای مهاجرانی از کشورهای دور و نزدیک بوده است. هم زیستی مسالمت آمیز اقوام، دستاوردهایی قابل توجه در عرصه های مختلف ایجاد کرده و در آثار هنری بروز یافته اند. رودوزی های غنی و متنوع این سرزمین، موید این امر است. بخشی از مهاجران ساکن در مناطق سند پاکستان و گجرات هند، ایرانی تبارهایی هستند که در عصر صفوی به ویژه از شرق و جنوب کشور به دلایل مختلف به این مناطق مهاجرت کردند و رودوزی های سنتی، بخشی از معاش آن ها بوده است. بررسی این هنر، در حوزه سیر تحول و انتشار هنرهای ایرانی حائز اهمیت است و هدف از این مقاله، معرفی هنر کوچ دوزی و شناسایی ویژگی های آن است. پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از: کوچ دوزی هند چه زیرشاخه هایی داشته و با کدامیک از رودوزی های ایرانی وجه اشتراک دارد؟ این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای و الکترونیکی است. نتایج، بیانگر غنا و تنوع هنر کوچ دوزی و شباهت های قابل ملاحظه آن با برخی از رودوزی های ایرانی، به ویژه در تکنیک و نقش است که نه تنها با رودوزی های اقوام کوچ نشین جنوب و شرق ایران شباهت دارد، بلکه رد پای رودوزی های شهری و درباری ایرانی نیز در این هنر مشاهده می شود. باوجود این شباهت ها، ویژگی های اختصاصی زیرشاخه های هنر کوچ دوزی در گذر زمان به خوبی شکل گرفته و با نقوش و مضامین هندی ترکیب یافته است. همچنین از لحاظ تکنیک و مواد اولیه، در مواردی تحت تاثیر یکدیگر، تلفیق هایی در آن ها صورت پذیرفته و آن را به یک هنر هویت مدار در هند تبدیل کرده است.

Keywords:

گجرات , اقوام مهاجر , کوچ دوزی , رودوزی ها ایرانی