عوامل اصلی موثر بر آینده منطقه آزاد ارس با تاکید بر نقش فراملی آن با رویکرد آینده پژوهی

امروزه مناطق آزاد یکی از ابزارهای دولت ها برای تحقق راهبرد برونگرا در پارادایم جهانی شدن، بر بستر اقتصاد سیاسی فضا و از اصلی ترین کانونهای تمرکز حضور سرمایه گذاران محسوب می شود. از بدو تشکیل مناطق آزاد زمین مهم ترین عامل در بین دیگر عوامل تولید و تجارت موردتوجه می باشد و آنچه بعد از سپری شدن چندین دهه از تشکیل مناطق آزاد لازمه تغییر است تغییر رویکرد در برنامه ریزی در این نواحی برای التیام مشکلات این مناطق می باشد در پژوهش حاضر، با رویکرد آینده نگاری به شناسایی مهم ترین عوامل موثر و بررسی میزان و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده توسعه فضایی منطقه آزاد ارس می پردازد که درواقع زمینه تدوین سناریوها در مراحل بعدی و همچنین تدوین راهبردها، برنامه ریزی و سیاست گذاری برای رسیدن به سناریوهای مطلوب را فراهم می کند که با استفاده از روشهای دلفی و تحلیل اثرات متقاطع و نرم افزار میک مک به شناخت پیشرانها پرداخته است و ازلحاظ روش توصیفی - تبینی و کاربست نتایج ، کاربردی است در مرحله اول، با روش دلفی ، ۵۱ متغیر در قالب ۴ عامل (اقتصادی، سیاسی و نهادی، اجتماعی و گردشگری و کالبدی و محیطی ) موثر بر وضعیت آینده توسعه فضایی منطقه آزاد ارس، شناسایی شدند از میان ۵۱ عامل پس از بررسی میزان تاثیرگذاری این عوامل بر یکدیگر و بر وضعیت آینده این منطقه ، با روشهای مستقیم و غیرمستقیم ، ۱۳ عامل کلیدی، جذب سرمایه ، تحریم های بین المللی ، توسعه دشت های کشاورزی و گلخانه ای، توسعه بخش صنعت ، صادرات، قیمت زمین ، توسعه شهری و روستایی ، روابط دیپلماتیک با کشورهای حوزه قفقاز، رقابت منطقه ای با سایر مناطق آزاد، زیرساخت های گردشگری، رونق تجارت، تسهیل در واردات و مناقشه قره باغ و روند صلح ، انتخاب شدند، که بیشترین نقش را در توسعه فضایی آینده منطقه آزاد ارس، ایفا می نماید.

Keywords:

توسعه فضایی , آیندهپژوهی , روش دلفی , میک مک , منطقه آزاد ارس