پایداری عملکرد ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از تجزیه AMMI و GGE بای پلات
Publish place: Cereal Research، Vol: 12، Issue: 2
Publish Year: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 100
This Paper With 19 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_CRGU-12-2_003
تاریخ نمایه سازی: 8 شهریور 1402
Abstract:
مقدمه: تولید ارقام دارای عملکرد بالا و پایدار مهم ترین هدف برنامه های اصلاحی محصولات زراعی از جمله گندم می باشد. عملکرد نهایی هر محصول به وسیله پتانسیل ژنوتیپ (G)، اثر محیط (E) و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GE) تعیین می شود. روش های متعددی برای مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و تعیین ژنوتیپ های پایدار ارائه شده است که بهطور کلی میتوان آنها را به دو دسته اصلی تک متغیره و چندمتغیره تقسیم کرد. روش های تک متغیره تصویر کاملی از ماهیت پیچیده و چندبعدی اثر متقابل GE ارائه نمی کنند، از اینرو استفاده از روش های چندمتغیره برای رفع این مشکل پیشنهاد شده است. در بین روشهای چندمتغیره، دو روش AMMI و GGE-Biplot از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. هدف از این آزمایش، بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط برای عملکرد دانه ۲۰ ژنوتیپ گندم و شناسایی ژنوتیپهای پایدار و پر محصول بود.مواد و روش ها: مواد گیاهی این آزمایش، ۲۰ ژنوتیپ گندم نان شامل ۱۸ لاین گندم آبی و دو رقم شاهد رخشان و بهاران بود که بهمنظور بررسی پایداری عملکرد دانه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پنج ایستگاه منطقه معتدل کشور (کرج، کرمانشاه، زرقان، بروجرد و مشهد) طی دو سال زراعی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط و ارزیابی پایداری ژنوتیپها، از دو روش چندمتغیره AMMI و GGE-Biplot استفاده شد. از نرم افزار R برای تجزیه داده های آزمایش به روش AMMI و رسم نمودار های مربوطه و از نرم افزار Genstat برای تجزیه داده ها به روش گرافیکی GGEبای پلات استفاده شد.یافته های تحقیق: نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد اثر متقابل ژنوتیپ × سال و ژنوتیپ × سال × مکان در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. بر اساس نتایج تجزیه AMMI اثر محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط معنی دار بودند. بر اساس دو مدل ,AMMI۱ AMMI۲ ، پارامتر ارزش پایداری AMMI (ASV) و شاخص انتخاب پایداری (GSI) ژنوتیپ ۱۲ با عملکرد ۲۷/۸ تن در هکتار به عنوان بهترین ژنوتیپ تعیین شد. بررسی چند ضلعی GGE بای پلات منجر به شناسایی سه ابرمحیط شد که در بین این محیط ها، محیط بروجرد بیشترین قدرت نمایندگی و تمایزکنندگی را در بین محیط های مختلف داشت. ژنوتیپ های شماره ۱۲ و ۹ علاوه بر داشتن عملکرد بالا از پایداری عملکرد بالاتری برخوردار بودند. ژنوتیپهای شماره ۱۲ و ۹ نزدیکترین ژنوتیپ ها به ژنوتیپ ایده آل (ژنوتیپ مطلوب و پایدار) بودند و ژنوتیپ های ۵، ۷ و ۱۸ بعد از آن در رتبه های بعدی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از هر دو روش ژنوتیپ ۱۲ به عنوان پایدارترین ژنوتیپ شناسایی شد.نتیجه گیری: نتایج AMMI، شاخص پایداری امی (ASV) و شاخص پایداری ژنوتیپ (GSI) در مقایسه با نتایج GGEبای پلات نشان داد تمامی این شاخص ها از پتانسیل خوبی برای ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ ها برخوردار هستند، با این وجود نتایج GGEبای پلات در بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ ها در محیط های مختلف به دلیل سهولت در تفسیر نتایج گرافیکی کارآتر و کاربردی تر می باشد.
Keywords:
Authors
مهدی احیائی
دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
خداداد مصطفوی
دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
فرشاد بختیار
دانشیار پژوهش، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
عبداله محمدی
دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران