طراحی الگوی شناختی مولفه های نوآوری در محصولات غذایی سلامت محور: مطالعه موردی شیرینی و شکلات

مقدمه: با توجه به رشد بالای صنعت شیرینی و شکلات و نقش آن در سلامت، در صورت عدم توجه به نوآوری، سلامت، ایمنی و بهداشت مواد غذایی جامعه مورد تهدید جدی قرار خواهد گرفت. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی شناختی مولفه های نوآوری در محصولات شیرینی و شکلات انجام گرفت. مواد و روش کار: این مطالعه با ترکیب دو رویکرد سیستم های نرم و نگاشت شناختی فازی و در هفت مرحله در سال ۱۳۹۸ انجام گرفت. مراحل انجام پژوهش شامل کشف موقعیت مسئله ساز در چهار جناح فکری، درک موقعیت مسئله ساز و ارائه تصویر غنی شده از موقعیت، تحلیل کتوو و استخراج تعاریف ریشه ای از موقعیت مسئله ساز و عناصر کلیدی، شناسایی مولفه های موثر بر نوآوری و استخراج و  ارائه مدل مفهومی با استفاده از نگاشت شناختی و در نهایت مقایسه مدل مفهومی با دنیای واقعی و ارائه پیشنهادات و انجام اقدامات مرتبط بودند. یافته ها: مدل به دست آمده در این پژوهش، ابعاد و مفاهیم درگیر در نوآوری صنایع غذایی را نشان داده و ابزار مناسب جهت ارزیابی سیاست های مختلف به منظور حل مسئله پژوهش می باشد. یافته های حاصل از مطالعه نشان داد که این بنگاه ها نتوانسته اند سهم قابل توجهی در نوآوری محصول و نیز فرآیند در کل زنجیره ارزش و ایجاد ارزش افزوده در حوزه سلامت داشته باشند و از کمبودهای شدیدی در رنج هستند که مهمترین آن ها: عدم مهارت در کشف فرصت ها و خلق روش های جدید برای بهره برداری در کانون فرآیند نوآوری، عدم توانایی سازمان غذا و دارو و استاندارد در انجام روشی بهتر برای ایجاد انگیزه در تولید محصولات فراسودمند و سلامت محور و کنترل و نظارت مواد اولیه سالم و فرمولاسیون آن برای ایجاد مزیت رقابتی، عدم وجود همبستگی زیاد میان عملکرد بنگاه در بازار و توسعه محصولات با تعامل بیشتر با مشتریان از نظر طراحی، سفارشی سازی و کیفیت و ایمنی و بهداشت مواد غذایی می باشد. لذا بکارگیری مواد اولیه سلامت محور و ارگانیک، توجه به رژیم غذایی مناسب، تولید محصولات فراسودمند، استفاده از بسته بندیهای سلامت محور، فناوریهای جدید در جهت تولید محصولات سلامت محور، متخصصین تغذیه و سلامت در توسعه محصول جدید و حمایت دولت از تولیدکنندگان محصولات سلامت محور از مولفه های اصلی موفقیت نوآوری در صنعت غذایی هستند. نتیجه گیری: مدل ارائه شده نشان می دهد که ذینفعان در زنجیره ارزش حوزه شیرینی و شکلات ضمن کسب مهارت های لازم و توانمندسازی در حوزه سلامت می توانند با ایجاد و محوریت مراکز نوآوری سلامت فعالیت های خود را در یک زیست بوم نوآوری سلامت رشد و توسعه دهند. لذا در راستای اهداف این پژوهش، تاسیس مراکز نوآوری سلامت در حوزه شیرینی و شکلات جهت هم افزایی زنجیره ارزش با حمایت سازمان غذا و دارو ضروری به نظر می رسد.

Keywords:

Innovation , Food Industry , health-oriented products , Food hygiene and safety , Fuzzy Cognitive Mapping , نوآوری , صنایع غذایی , سلامت محور , بهداشت و ایمنی مواد غذایی , نگاشت شناختی فازی