تاملی بر نقش دانش شخصی از موقعیت طراحی در شکل گیری مولدهای اولیه طراحی

مولد اولیه طراح فکر، هدف، و ایده ساختاردهنده ای است که او در ابتدای کار برمی گزیند و اقدامات طراحانه بعدی را به تبع آن انجام می دهد . نقش مولد اولیه، این عامل آغازگر و توسعه دهنده طرح، از طرفی و همچنین پیچیدگی و چالش برانگیز بودن مرحله شکل گیری مولدها برای طراحان خصوصا دانشجویان طراحی از طرف دیگر، پژوهش های مهمی را در حوزه طراحی پژوهی موجب گردیده است. اگر بپذیریم که طراحی یک فرایند مبتنی بر دانش است، نقش مهم دانش طراح نسبت به موقعیت طراحی، که شامل موضوع و بستر طرح است، در مرحله شکل گیری مولد اولیه و آغاز طراحی نیازی به اثبات ندارد. تجربه طراحی و آموزش آن نشان می دهد که مطالعات اولیه و جمع آوری اطلاعات در شروع طراحی دانشی را در خصوص موقعیت طراحی می سازد که معمولا کمک موثری به شکل گیری مولد اولیه و آغاز طراحی نمی کند. این دانش از موقعیت طراحی، از روندی تحلیلی کسب می شود و به همین دلیل معمولا توانایی ایجاد یک تصور منسجم و یکپارچه از موقعیت طراحی را ندارد. مقاله حاضر معرفی نوعی از دانش طراحی است که نقش موثرتری در شکل گیری مولدها داشته باشد. دانش طراحی معماری را بر اساس « نظریه دانش ضمنی » می توان به دو نوع دانش ضمنی (شخصی) و صریح تقسیم کرد. در این تقسیم بندی، دانش شخصی، طبق تعریف، دانش غیرقابل گفتن و منحصر به فرد، در بین عوامل موثر بر طراحی و موقعیت طراحی است، که از طریق تجربه مستقیم کسب می شود. دانش صریح، در مقابل، دانش قابل بیان و عمومی در میان عوامل مذکور است. مطالعه و استخراج وجوه این دو گونه دانش از یک سو و وجوه مولدهای اولیه از سوی دیگر، مبین این واقعیت است که دانش شخصی، با اتکا به دریافتی از کلیت یکپارچه و معنادار موقعیت طراحی که ترجیحات و باورهای شخصی طراح از موضوع و بستر طراحی را نیز در بر می گیرد، نقش موثرتری در شکل گیری مولدهای اولیه به منزله یک کل یکپارچه ناشی از ساختار ذهنی طراح دارد.

Keywords:

دانش شخصی , دانش طراحی , طراحی معماری , موقعیت طراحی , مولد اولیه طراحی