بررسی آثار تغییرات اقلیم بر رانت زمین های کشاورزی زعفران در استان خراسان رضوی

تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات تغییرات اقلیم بر رانت زمین های کشاورزی زعفران در استان خراسان رضوی انجام شد. بر این اساس آمار و اطلاعات مورد نیاز از سازمان هواشناسی کل کشور و جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی در دوره زمانی ۹۹-۱۳۹۰ جمع­آوری شد. به منظور تحقق اهداف تحقیق، از روش ریکاردین و تکنیک داده­های تلفیقی استفاده شد. در نهایت ارزش حال رانت محاسبه گردید. جهت پیش بینی اثر نهایی تغییراقلیم بر رانت زعفران در استان خراسان رضوی از سه سناریوی تغییر اقلیمA۱، B۱ و AB(بدبینانه، خوش­بینانه و میانی) هیات بین الدولی تغییر اقلیم تا افق ۲۱۰۰ استفاده شد. بر اساس نتایج، همه شهرستان­های استان خراسان رضوی در دوره مورد بررسی دارای رانت مثبت زعفران هستند. تربت جام با ۵۳۵۰۷۹۴۵۶۰ ریال و کاشمر و رشتخوار با ۱۶۰۰۷۹۴۵۶۰ ریال به ترتیب بیشترین و کمترین ارزش حال رانت زعفران را دارند. همچنین روند تغییرات رانت در برخی شهرستان­ها مثبت و در برخی شهرستان­ها منفی است. شهرستان­های بجستان، تربت جام، جوین و خوشاب دارای روند افزایشی ارزش رانت هستند. به علاوه، روند رانت شهرستان­های باخرز، تایباد، بردسکن، تربت حیدریه، جغتای، چناران، خلیل آباد و خواف کاهشی است. بر اساس نتایج مدل اثرات ثابت، متوسط دمای سالیانه و متوسط بیشینه دما اثر مثبت و معنادار در سطح احتمال یک درصد، بارش تجمعی اثر مثبت و معنادار در سطح احتمال پنج درصد و اثر متقابل دما و بارش و متوسط کمینه دما اثر منفی و معنادار در سطح احتمال یک درصد بر رانت زعفران در استان خراسان رضوی دارند. با توجه به سناریوهای اقلیمی تا سال ۲۰۲۵، رانت ۱۱/۰ درصد در هر هکتار کاهش خواهد یافت. همچنین تا سال ۲۱۰۰، تغییرات رانت ناشی از سناریوهای اقلیمی دما و بارش ۳۲۶/۰ درصد است. با در نظرگرفتن رانت میانگین و سطح زیرکشت کل استان خراسان رضوی در زعفران، ۹۳۷ میلیارد ریال کاهش در رانت به وجود خواهد آمد. لذا با توجه به اجتناب­ناپذیر بودن تغییرات اقلیم، ارزیابی اثرات آن می­تواند در مدیریت این پدیده موثر باشد.

Keywords:

تکنیک داده های تلفیقی , رهیافت ریکاردین , سناریوهای اقلیمی , مدل اثرات ثابت , زعفران