اندرکنش گردش جو و پوشش سطح زمین در سازوکار تشکیل و گسترش توفان های گردوغبار تابستانهی خاورمیانه (توفان گردوغبار تیرماه ۱۳۸۸)
Publish place: Physical Geography Research، Vol: 43، Issue: 78
Publish Year: 1390
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 29
This Paper With 20 Page And PDF Format Ready To Download
- Certificate
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JPHGR-43-78_008
تاریخ نمایه سازی: 3 مهر 1402
Abstract:
توفان های گردوغبار یکی از انواع مخاطرات جوی هستند که در منطقهی خاورمیانه، در طی سال، بارها امکان وقوع آنها وجود دارد. در دههی پیشین، رخداد این توفان ها فزونی یافته که بررسی علل این افزایش وقوع و سازوکارهای تشکیل آن، توجه پژوهشگران را بهخود جلب کرده است. هدف مقالهی پیش رو نیز، دستیابی بهشیوهی سازوکار تشکیل و فعالیت توفانهای گردوغبار مذکور است. در این مقاله، فراوانی توفان های دههی ۸۰ و گردوغبار تیرماه ۱۳۸۸ را با رویکردی اقلیمشناسی، همراه با در نظر گرفتن شرایط سطح زمین با استفاده از دادههای شبکهبندیشده، شامل ارتفاع ژئوپتانسیل، سمت و سرعت باد، امگا و فشار سطح دریا از مرکز ملی پیشبینی های محیطی (NCEP)، داده های پوشش سطح زمین و خاک مورد استفاده در مدل اقلیمی منطقه ای (RegCM) مطالعه و بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان داد که تشکیل کمفشار روی خلیج فارس و پیشروی آن تا جنوب ترکیه و مساعدت جریانهای سطوح میانی و بالایی وردسپهر با استقرار ناوه روی این سطوح، در ساحل شرقی مدیترانه، سبب ایجاد گردش چرخندی در جنوب شرق سوریه، در سطح زمین روی زمین های بدون پوشش سطحی (پوشش گیاهی، سنگفرش بیابانی) و دارای خاک سطحی ریزدانه و گچی شده است. قرارگیری شرایط ناپایدار جوی روی چنین خاک هایی، زمینه را برای تشکیل گردوغبار فراهم کرده است. در طی روزهای بعد با حرکت به سمت شرق ناوه و عمیق شدن شرایط ناپایداری، گردوغبار با حرکت شرق سوی خود از روی ارتفاعات زاگرس عبور کرده و تمام کشور، بهاستثنای جنوبشرق را تحت تاثیر قرار داده است. آن چیزی که در این توفان گردوغبار مشهود است، همراهی شرایط گردش جو (ناپایداری با عمق مناسب) و شرایط سطح زمین (زمین بدون پوشش و خاک خشک و نرم) در ایجاد و فعالیت آن است.
Authors
مصطفی کریمی
استادیار گروه اقلیمشناسی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
کامیار شکوهی رازی
دانشجوی کارشناسی ارشد بیابانزادیی، دانشگاه سمنان